1-маъруза (4 соат)

 Komp’yuterning ishlash printsipi va tashkil etuvchilari.

Ixtiyoriy komp’yuterni ishlash printsipini birinchi bo`lib Djon

Fon Neyman taklif qilgan. Uning printsipi programma asosida

boshqariladigan avtomatik ravishda ketma-ket ishlash g’oyasidan

iborat. Hozirda barcha rusmli komp’yuterlar shu g’oya asosida

ishlaydi. Djon Fon Neyman printsipi bo`yicha avtomatik ravishda

bajariladigan programma avval komp’yuterning xotirasiga kiritiladi

---

5

(yuklanadi). Xotirada turgan programma asosida programmani tashkil

etuvchi har bir operator ketma-ket bajariladi. Boshqaruv qurilmasi deb

ataluvchi maxsus qurilma hozir qanday operator bajarilishi va undan

keyin qaysi operator bajarilishi ustidan nazorat o`rnatadi va uni

bajarilishini ta`minlaydi. Amal (arifmetik - mantiqiy) esa protsessor

deb ataluvchi qurilmada bajariladi. Programma ishlash natijasi

to`g’ridan — to`g’ri ekranda yoki tashqi qurilma (chop qiluvchi

mexanizm, grafik chizuvchi qurilma, video qurilma va boshqalar) deb

ataluvchi qurilmada kurilishi mumkin. Odatda komp’yuter ikki

qismdan: Hardware (komp’yuterni tashkil etuvchilari komp’yuterning

qattiq qismlari) va Software (komp’yuterning programma ta`minoti

komp’yuterning yumshoq qismlaridan) tashkil topgan deyiladi.