1-bob. Vatanimiz xalqlari eng qadimgi davrda

«zik-
kurat» 
deb atalgan. Misr fir’avnlari maqbaralari va Mesopotamiyaning 
Ur shahri o'rganilganda la’ldan yasalgan zeb-ziynatlar topilgan. Ishlov 
berish uchun qulay tosh sifatida lojuvard Misr va Mesopotamiyada yuqori 
baholangan. Lojuvardning asosiy konlari esa Baqtriyada edi. Doro I ning 
Suza shahrida 
saroy qurilishi to'g'risidagi bitiklarida shunday ma’lumot 
keltirilgan: 
«Bu yerda ishlatilgan oltin Sard va Baqtríyadan keltirildi.
Rangli toshlar va yoqut So'g'diyonadan. Bu yerda foydalanilgan to'q
zangón rangli tosh Xorazmdan, kumush va bronza Misrdan yetkazib
berildi».
Zarafshon daryosining yuqori oqimidagi 
Sarazm 
manzilgohida, 
Surxon vohasidagi 
Sopollitepa 
va 
Jarqo'ton 
manzilgohlarida qadimgi 
hind shaharlari 
Xarappa 
va 
Moxenjodaroda 
yasalgan hunarmandchilik 
buyumlari topilgan. Shimoli-Sharqiy Afg'onistondan Amudaryoning chap 
qirg'og'ida arxeologlar Hindiston sivilizatsiyalari vakillari asos solgan 
Sho'rto'qay 
savdo manzilgohini topishgan.
Madaniv munosabatlar.
Viqorli tog'lar, ko'z ilg'amas dashtlar va chollar 
madaniyat va savdo munosabatlari uchun to'siq bo'lolmasdi. Shaharlar 
va davlatlar taraqqiy etishi bilan, madaniyat va savdo munosabatlari 
ham kengayib bordi. Shundan keyin 0 ‘rta Osiyo hududida qadimgi dun- 
yoning ko'plab ixtirolari tarqala boshladi. Bular 
tangalar 
hamda oromiy 
alifbosiga asoslangan yozuvdir. Bu yozuvni Dajla daryosining yuqori 
oqimida yashagan 
oromiylar 
ixtiro qilganlar. Oromiy yozuvi Sharqda

---

13
yuz yillar davomida ishlatib kelingan mixxatning o'rnini egalladi. O'rta 
Osiyo xalqlari qadimgi sharq sivilizatsiyalari rivojlanishiga ham katta hissa 
qo'shdilar. So‘g‘d yozuvi yodgorliklari Xitoy va Mo'g'uliston hududidan 
topilgan. 0 ‘rta osiyoliklar Mesopotamiya va Misrga, Xitoy va Hindistonga 
tarqalishgan.