1. Блокчейн тушунчаси, Криптовалюта тушунчаси

Efiriumni bir holatdan boshqa holatga o’tishi
 
Efirium-da bajariladigan smart kontraktlar tranzaktsiyalar 
(foydalanuvchilar yoki boshqa
shartnomalar) tomonidan ishga tushiriladi. Foydalanuvchi 
tranzaktsiyani kontraktga yuborganida,
tarmoqdagi har bir uzel kontrakt kodini bajaradi va natijani yozadi. 
Ushbu operatsiya Efirium
Virtual mashinasida (inglizcha Efirium Virtual Machine, qisqacha. 
EVM) amalga oshiriladi. U
smart kontraktlarni kompyuter bajaradigan instruksiyalarga 
aylantiradi.
Ushbu holatni yangilash uchun mayning deb nomlangan maxsus 
mexanizm qo'llaniladi.
Mayning Bitcoin algoritmiga juda o'xshash Proof of Work algoritmi 
yordamida amalga oshiriladi
29.
Смарт контракт (Ақлли шартнома) нима?
Smart kontrakt (Aqlli shartnoma) nima? 
Smart konrakt - bu shunchaki kod. Smart kontrakt o'ziga ma'lum 
shartlarning bajarilishini 
o'z zimmasiga oladi va tomonlar o'rtasidagi kelishuvlarni bajaradi, 
shuning uchun biz ushbu 
shartlarni shartnoma sifatida ko'rib chiqishimiz mumkin. 
Efirium-da, dasturchi EVM o'qishi mumkin bo'lgan kodni yaratadi. 

---

Keyin dasturchi ushbu 
kodni nashr etish uchun shartnomani ro'yxatdan o'tkazadigan maxsus 
adresga yuboradi. Ushbu 
bosqichda har bir foydalanuvchi undan foydalanishi mumkin. Shundan 
keyin kontraktni o'chirib 
bo'lmaydi, agar dasturchi kodni yozish vaqtida ushbu shartni 
ko'rsatmagan bo’lsa,.
Amalga oshirilgan operatsiyalardan so'ng, kontraktda adres ko'rinadi. 
Kontrakt bilan 
ishlashni boshlash uchun foydalanuvchilar ushbu adresga 2 ETH 
yuborishlari kerak. 2 ETH 
miqdoridagi depozit shartnoma kodini chaqiradi, keyin tarmoqdagi 
barcha kompyuterlar uhbu 
kodni ishga tushiradi va shartnoma bo'yicha to'lov amalga 
oshirilganligini aniqlagandan so'ng, 
kompyuterlar to’
lovni ma'lumotlar bazasiga yozadi. 
Yuqorida aytilganlarning barchasi Efirium bilan amalga oshiriladigan 
ishlarning eng oddiy 
misollaridan biridir. Bundan tashqari, bir vaqtning o'zida ko'plab 
kontraktlarni bir-biriga 
bog'laydigan yanada murakkab dasturlar mavjud, bunday kodlar 
allaqachon mavjud va kelajakda 
ular yanada ko'proq bo'lishi mumkin.\ 
30. 
Эфириумни ким яратган?
Efiriumni kim yaratgan? 
2008 yilda noma'lum ishlab chiquvchi (yoki ishlab chiquvchilar guruhi) 
Satoshi Nakamoto 
nomidan "Bitcoin" nomli maqola chop etdi. Bu raqamli pullarning 
ko'rinishini abadiy o'zgartirdi. 
Bir necha yil o'tgach, Vitalik Buterin ismli yosh dasturchi bunday 
g'oyani har qanday dastur turiga 
tatbiq etish uchun o'z yo'lini taklif qildi. Keyinchalik, bu kontseptsiya 
Efirium (Efirium) ga 
aylandi. 

---

Buterin 2013 yilda "Efirium: The Ultimate Smart Contract and 
Decentralized Application 
Platform" nomli blogida "Efirium" loyihasini taklif qildi. Ushbu 
lohihada u to’liq Turing
-ga 
muvofiq blokcheyn tarmog'ini markazlashmagan kompyuter shaklida 
yaratish g'oyasini bayon 
qildi. Ushbu kompyuter yetarli ish vaqti va resurslariga ega bo'lib, 
o’zining asosida har qanday
dasturni ishga tushirib qo'llab-quvvatlaydi. 
Vaqt o'tishi bilan, bunday blokcheynda qo’llanilishi mumkin bo'l
gan 
dastur turlari faqat 
ishlab chiquvchilarning tasavvurlari bilan cheklanadi. Efirium-ning 
maqsadi blokcheyn 
texnologiyasini Bitcoin tizimining ataylab cheklovlaridan tashqarida 
foydalanish mumkinligini 
aniqlash edi. 
31. 
DAO нима ва Efirium Classic қандай пайдо бўлди?
DAO nima va Efirium Classic qanday paydo bo'ldi? 
Efirium Internet orqali ochiq hamkorlikning mutlaqo yangi usullarini 
yaratdi. Masalan, 
markazlashtirilmagan avtonom tashkilotlarni yoki DAO (markazsiz 
avtonom tashkilotlar) ni oling, 
ular kompyuter dasturi kabi kompyuter kodlari bilan boshqariladi. 
Bunday tashkilotni yaratishga qaratilgan eng dastlabki va shijoatli 
urinishlardan biri DAO 
edi. Loyiha ko'plab murakkab smart kontrakstlardan iborat bo'lib, 
Efirium tarmog'ida mustaqil 
venchur fondi sifatida ishlaydi. DAO tokenlari ICO orqali tarqatildi va 
ularning egalariga egalik 
va ovoz berish huquqlarini taqdim etdi. 
Biroq, ishga tushirilgandan ko'p o'tmay, tajovuzkorlar loyihaning ochiq 
kodidagi zaiflikdan 
foydalanib, DAO mablag'larining deyarli uchdan bir qismini 
o'g'irlashdi. Shuni ta'kidlash kerakki, 
o'sha paytda DAO Eterning umumiy ta'minotining 14 foiziga ega edi, 

---

bu aslida rivojlanib 
borayotgan Efirium tarmog'i uchun juda halokatli voqea edi. 
Jamiyatning(tarmoq ishtir
okchilari) bir oz o'ylashidan so'ng, “hard 
fork” amalga oshirish
va blokcheynni ikkiga bo'lishga qaror qilindi. Yangilanishlarning(yangi 
blokcheynning) birida 
umumiy balansni tiklash uchun xakerlik operatsiyalari bekor qilindi, 
endi bu blokcheyn
Efirium 
blokcheyni deb ataladi. O'z navbatida, tajovuskorlar mablag’ni 
o’g’irlagan dastlabki blokcheyn
o'zgarishsiz qoldi va endi bu blokcheyn Efirium Classic deb nomlandi. 
Ushbu holat texnologiya bilan bog'liq avtonom kodning katta 
miqdordagi pulni boshqarish 
paytida yuzaga kelishi mumkin bo'lgan noxush oqibatlari to'g'risida 
umumiy eslatma bo'lib xizmat 
qildi. Biroq, DAO o'zining xavfsizlik nuqsonlariga qaramasdan, Internet 
orqali keng miqyosda 
ishonchli hamkorlik qilish uchun smart kontaktlarning imkoniyatlarini 
mukammal darajada 
namoyish etdi. 
32.
Эфириумда газ(ёқилғи) ва газ лимити
Gaz va gaz limiti 
Aytaylik, Alisa kontrakt bo'yicha tranzaksiya yaratdi. U komissiyani 
gazning joriy narxiga 
qarab belgilaydi (masalan, ETH Gas Station resursidan foydalangan 
holda) va maynerlarni uning 
tranzaksiyasini iloji boricha tezroq qayta ishlashga undashi uchun u 
gvey miqdorini oshirishi 
mumkin. 
Alisa “gaz limiti”ini o'rnatishi mumkin, uning asosiy vazifasi 
- kontrakt 
ishini qo'llabquvvatlash bo’lib, agar biror narsa noto'g'ri 
bo'lib qolsa va 
gaz iste'moli oshib ketsa, kontraktni 

---

to’xtatishni ta`minlaydi. Bunday vaziyatda kontrakt muvaffaqiyatsiz 
tugaydi, ammo Alisa 
dastlabki belgilangan miqdordan ko'proq pul to'lamaydi. 
Dastlab, siz ushbu tushunchalar haqida biroz chalkashib ketishingiz 
mumkin, ammo 
xavotirga hojat yo’q, siz har doim gaz uchun to'lashga tayyor bo'lgan 
narxni (va gaz limitini) qo'lda 
belgilashingiz mumkin, ammo ko'pchilik hamyonlar buni sizga hal qilib 
beradi. Oddiy so'zlar bilan 
aytganda, gaz narxi maynerlar tominidan sizning tranzaktsiyangizni 
qanchalik tez qayta 
ishlanishini belgilaydi. “Gaz limiti” esa siz maynerlarga to'lashga tayyor 
bo'lgan maksimal 
komissiya miqdorini belgilaydi. 
33. Эфириум тармоғидаги блок майнинги учун қанча вақт кетади?
Efirium tarmog'idagi blok mayningi uchun qancha vaqt ketadi? 
Blokcheynga yangi blokni qo'shish uchun o'rtacha vaqt 12-19 soniyani 
tashkil qiladi. Bu 
vaqt Blokni mayning qilishni tezlashtirishga qaratilgan Proof of Stake 
algoritmiga o'tganda 
o'zgarishi mumkin. 
34. 
Эфириум токенлари нима?
Efirium tokenlari nima? 
Efirium jozibadorligining aksariyati shundaki, foydalanuvchilar xuddi 
Efir singari 
saqlanishi va yuborilishi (boshqa foydalanuvchiga o’tkazilishi) mumkin 
bo'lgan o'z aktivlarini 
yaratishi mumkin. Ularni tartibga soluvchi qoidalar smart 
kontraktlarda ko'rsatilgan. Ushbu 
qoidalar ishlab chiquvchilarga o’z tokenlariga nisbatan turli xil 
parametrlarni o'rnatishga imkon 
beradi. Bunday sozlamalar emissiya miqdorini, ularni chiqarish usulini 
va boshqa ko'p narsalarni 

---

o'z ichiga olishi mumkin. Efirium-ga asoslangan tokenlarni yaratish 
bo'yicha texnik 
standartlarning eng ko'zga ko'ringanlari bu ERC-20 deb nomlanadi, 
bunday aktivlar odatda ERC- 
20 tokenlari sifatida ham tanilgan. 
Bunday tokenlarning funktsional imkoniyatlari moliya va 
texnologiyalar sohasida birinchi 
o'rinda turadigan investorlar uchun ulkan eksperimental platformani 
taqdim etadi. Oddiy 
tokenlarni chiqarilishidan tortib, fizik aktivlar bilan ta'minlangan 
maxsus tokenlarni chiqarishga 
qadar. Ushbu platforma loyihalashtirishning keng va 
moslashuvchanligini namoyish etadi 

---