|
Dene tárbiyası — mádeniyat insandı dene tárbiyasılaw, fizikalıq rawajlanıw hám fizikalıq tayarlıq arqalı fizikalıq hám de intellektuallıq tárepten kámal taptırıw, onıń qábiletin hám háreket aktivligin jetilistiriw, saw turmıs tárizi kónlikpelerin qáliplestiriw, social maslastırıw maqsetinde jámiyet tárepinen jaratılatuǵın hám de paydalaniletuǵın qádiriyatlar, normalar hám bilimler jıyındısınan ibarat bolǵan bólegi;
Dene tárbiyalaw — joqarı mádeniyatqa iye bolǵan hár tárepleme etuk hám de **onan saw insandı qáliplestiriw maqsetinde shaxstı tárbiyalawǵa, insannıń fizikalıq múmkinshiliklerin rawajlandırıwǵa, onıń dene tárbiyası hám sport salasında ilmiy tájriybe hám bilimlerin arttırıwǵa qaratılǵan process;
Fizikalıq tayarlıq bul dene tárbiyasınıń kásiplik jónelgenligi bolıp tabıladı (aktyor, ushqısh, kosmonavt…va basqalardıń fizikalıq tayınlıǵı bolıp tabıladı). Ol konkret kásip ózgeshelikine kóre ótkeriletuǵın fizikalıq shınıǵıwlardıń wazıypaları, quralları, ótkeriw metodikasınıń ayriqshalıǵı menen xarakterlenedi. Fizikalıq tálim dene tárbiyasınıń arnawlı bilimler, háreket
kónlikpe hám ilmiy tájriybelerin iyelewden ibarat bir túri. Fizikalıq shınıǵıwlar háreketler, háreket xızmetleri, háreket iskerliginiń quramalı túrleri (háreketli oyınlar ) bolıp, olar dene tárbiyası wazıypaların sheshiw ushın qural retinde tańlap alınǵan. «Shınıǵıw» sóz dizbegi háreket iskerligin bir neshe márte tákirarlaw procesin ańlatadı. Sport bul jarıs processinde kórinetuǵın bolatuǵın, ol yamasa bul fizikalıq shınıǵıw túrinde eń joqarı nátiyjege erisiwge jóneltirilgen arnawlı iskerlik bolıp tabıladı.
Fizikalıq mádeniyat ulıwma mádeniyat bir bólegi, jámiettiiń social -tariyxıy ámeliyat processinde tóplanǵan insan fizikalıq kámalı salasındaǵı materiallıq hám ruwxıy baylıqları kompleksi bolıp tabıladı. Materiallıq baylıqlarǵa sport imaratları (stadionlar, sport zallari, basseynlar, tennes kortlari…), dene tárbiyası úskeneleri, arnawlı kiyim, ayaq kiyim… kiredi, sonıń menen birge adamlardıń fizikalıq kámalǵa jetken dárejesi de kiredi. Ruwxıy baylıqlarǵa bolsa dene tárbiyası haqqındaǵı pán hám kórkem óner dóretpeleri (ádebiyat, músinshilik, reń-suwret, grafika, nama …) tiyisli. Fizikalıq háreket social hárekettiń óz aldına xalıq dene tárbiyası dárejesin asırıw hám sporttı rawajlandırıwǵa járdem beriwdi maqset etip qoyǵan arnawlı túri. Ol mámleket, jámiyetlik shólkemleri hám xalıq ommasining fizikalıq mádeniyat hám sporttı rawajlandırıw salasındaǵı maqsetke jóneltirilgen iskerligin názerde tutadı.
Fizikalıq rawajlanıw - insan organizminiń az-azdanlıq menen tábiy sharayatta shakillanishi- sırtqı kórinisi hám háreket iskerliginiń ózgeriwi procesi bolıp tabıladı. Rawajlanıwdıń ósip barıwında ush fazanı ajıratıw múmkin: rawajlanıw dárejesiniń eliriwi, salıstırǵanda turaqlılıǵın hám insan fizikalıq múmkinshilikleriniń az-azdan tómenlewi. eń hushlı rawajlanıw mektepge shekem hám kishi mektep jasına tuwrı keledi hám de mektepte tálim alıwdıń barlıq dáwirleri dawamında dawam etedi.
Fizikalıq rawajlanıw ob'ektiv biologiyalıq nızamlarǵa boysunadı. Bul nızamlardan eń áhmiyetlisi ortalıq hám organizm rawajlanıwınıń birligi nızamı bolıp tabıladı. Oqıtıwshı balalardıń dem alıwın shólkemlestiriwi, ózbetinshe jumıslar hám miynetti, oqıw sharayatın esapqa alıwı kerek. Bulardıń hámmesi balalardıń fizikalıq rawajlanıwına tásir kórsetetuǵın faktorlar bolıp tabıladı.
Fizikalıq rawajlanıw ushın shárt-sharayat jaratıw uqıplı balalardı tańlap alıwǵa múmkinshilik jaratadı. Sebebi uqıp naslden-naslge ótedi. Sol sebepli joqarı sport nátiyjelerine hár qanday oqıwshı da erise almaydı. Hár bir shuǵıllanatuǵın maqsetke jóneltirilgen shınıǵıwlarǵa úzliksiz, hújdan menen qatnasıw sharayatında óziniń **onan jaqsı rawajlanıwın támiyinlewi múmkin, biraq organizm qorǵawı hám miynette múnásip tabıslarǵa erisiw ushın sharayatlar jaratıw zárúr. Bunday rawajlanıwǵa erisiw ushın Dene tárbiyası atınıń alǵan arnawlı jóneltirilgen hám shólkemlestirilgen iskerlikten paydalanıladı.
Do'stlaringiz bilan baham: |
