0‘zbekiston respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi erkin Egamberdiyev mikroiqtisodiyot

Befarqlik egri chiziqlari kesishishlari mumkin emas. Agar ular kesishgan bo‘lsa, yuqoridagi taxminlardan birontasi buziladi.

Bu yerda (19-chizma) A va В, I, - befarqlik egri chizig'ida turibdi. Shuning uchun iste’molchi tovarlarning ikkala xilidan birontasini ham afzal ko‘ra olmaydi. A va C nuqtalar ham I₂ befarqlik egri chizig’ida turibdi. Natijada iste’molchi В va C tovar to‘plamlariga befarq bo‘lishi zarur. Lekin bu haqiqatga to‘g‘ri kelmaydi. Chunki В nuqtadagi tovarlar to‘plami C nuqtadagiga nisbatan afzalroq hisoblanadi. Bunga sabab, В tovarlar to’plami C ga nisbatan oziq-ovqat va kiyim-kechak mahsulotlari turini ko‘proq o‘zida to‘plagan. Demak, agar befarqlik egri chizigM kesishsa «ko‘p miqdordagi tovarlar kam miqdordagi tovarlarga nisbatan yaxshi», degan taxmin teskari bo‘lib chiqadi.

Kesishadigan befarqlik egri chiziqlari soni cheksiz bo‘lishi mumkin¹.

7.2.2. 0‘rindosh tovarlar tanlovining pirovard

me’yori (normasi)

Kishilar 2, 3, 4 xil va undan ortiq xildagi mahsulotlar orasidan eng foydalisini tanlab olishda kelishib ish ko‘radilar. Buning mohiyatini befarqlik egri chiziqlari orqali tushuntirish mumkin (27-chizma). A turdagi iste’mol tovarlarini tanlash mobaynida iste’molchi harakat qilib, 16-turdagi tovarlar to‘plami tomon boradi. Bunda iste’molchi bir birlik oziq-ovqat mahsulotini olish uchun (16-10) 6 birlik kiyim- kechak mahsulotidan voz kechishga tayyor. Lekin В dan C turdagi tovarlar to’plamiga tomon harakat qilib borganda, yana qo‘shimcha bir

birlik oziq-ovqat mahsulotini olish uchun (3—2=1) awalgi 6 birlik o‘rniga 4 birlik (10—6) kiyim-bosh olish uchun ham rozi bo'ladi.

Iste’molchi C dan D ga tomon harakat qilsa, 2 birlik kiyim-boshdan voz kechib (6-4=2), atigi bir birhk oziq-ovqat mahsuloti xarid qiladi (4— 3=+l). Agar kishi kiyim-boshlardan ko‘proq xarid qihb, oziq-ovqatlarni kam iste’mol qilayotgan bo‘lsa, u oziq-ovqat uchun kiyim-boshlardan voz kechishga tayyor. Agar u ko‘proq oziq-ovqat mahsulotlariga ega bo’lsa, u shunga yarasha kiyim-kechaklardan iste’mol qilishni kamaytiradi. Demak, iste’molchi xatti-harakatini ifodalovchi bu model shuni ko’rsatadiki, agar iste’molchi har qanday boshqa xil tovarlami ko’proq xarid qilib borsa, u iste’mol jarayonida shuncha kam qoniqish hosil qiladi. Iste’molning umumiy hajmi ortib borganda ma’lum xil tovarni ko‘p miqdorda iste’mol qilishda iste’molchi qoniqish hosil qiladigan qo’shimcha (ortiqcha) talablar hajmi kamayadi. Natijada befarqlik egri chizig’i ichkariga egiladi.