011 adabiyot 1-qism djvu

205





o‘zgarish yuz bermaydigan so‘zlarni, keyin qo‘shimchada o‘zgarish boiadigan so‘zlarni, so‘ng ham o‘zak, ham qo‘shimchada o‘zgarish yuz beradigan so‘zlarni ko‘chiring. Ular ishtirokida uchta gap tuzing.

Terak, quloq, barg, so‘roq, bog‘, istak, yutuq, yantoq, tog\ yurak, pedagog, buzoq, tok, dog\

572. 
     mashq. Uyga topshiriq. So‘zlarni ko‘chirib yozing, q undoshining talaffuzi va yozilishidagi farqni tushuntiring.
     

Taqsimlamoq, to‘qson, taqchil, taqsir, xushchaqchaq, saqlanish, maqtov, nuqta.

187. 
     dars. BO‘G‘IN VA URG‘U
     

572. 
     mashq. 0‘qing. Awal faqat ochiq bo‘g‘inli, keyin faqat yopiq bo‘g‘inli so‘zlardan bir nechtasini ko‘chiring.
     

Salomat opa Dilbarga kichkinagina, chiroyli, qip-qizil, dastasi ixcham qilib bog‘langan supurgi olib kelib berdi.

Dilbar endi har kuni ertalab uyni supuradi. U juda ozoda qiz. 0‘rtoqlari bilan o‘ynaganda ham to‘polon qilmay, uyni iflos qilmay o‘ynaydi, chunki u supurishning qadriga yetadi. (Karim Rahim)

*580-mashq. 0‘qing. Bir bo‘g‘in - bir tovush, bir bo‘g‘in - ikki tovush, bir bo‘g‘in-uch, keyin to‘rt tovushdan iborat shakllar uchraydigan so‘zlarni topib, har biriga 4-5 tadan misol yozing. So‘zlarning urg‘ularini qo‘ying.

Namuna: Bir bo‘g‘in-bir tovush: o-na Bir bo‘g‘in-ikki tovush: ik-ki Bir bo‘g‘in-uch tovush: aql-li Bir bo‘g‘in-to‘rt tovush: to'rt-lik

1. 
   Sizdagi bu mardlik, quvnoqlik qaydan? (M Shayxzoda) 2. Har faslning o‘z xislati bor. (Uyg‘un) 3. Qaysi bir ishni qilishga bel bog‘lagan bo‘lsang, unga astoydil yopish. (Yusuf Xos Hojib) 4. Mening do‘stim, qushchalar, siz, Kuyni muncha xush chalarsiz. Bahorkeldi, uchib keling, Bog‘imizga ko‘chib keling. (E. Raimov)
   

206

581. 
     mashq. Uyga topshiriq. Urg‘usi oxirgi bo‘g‘inga tushmagan so‘zlarni ko‘chirib yozíng.
     

Qizaloq, lekin, binokor, hamma, yoqimli, keldi, ruchka, gazeta, piyola, olma, temirchi, respublika.

187.