“ fanidan mustaqil ishi Mavzu: Bajardi: 3-1tur20 gruhi talabasi Burkhanov Mansur Tekshirdi; Haydarova Dilyara Ixtiyorovna

2. Turizmda joylashtirish xizmatlarini tashkil etish
Joylashtirish – turizm industriyasining eng muhim bo’g’inlaridan biri hisoblanadi. Mehmonxona xo’jaligi insoniyat tarixidagi har qanday ijtimoiy formatsiyaga xos bo’lgan, mehmonni hurmat qilish, uni qabul qilib olish va xizmat ko’rsatish tantanalari kabi eng qadimgi an‘analaridan kelib chiqadi. Shuni ta‘kidlash kerakki, mutlaqo tranzit turistlar va ekskursion xizmat ko’rsatish hisobiga yashaydigan turistik markaz va joylar mavjud. Mehmondo’stlik (mehmon qabul qilish) industriyasi - bu mintaqa yoki turistik markaz xo’jaligining kuchli tizimidir va turizm iqtisodiyotining muhim tarkibiy qismidir.
Mehmon qabul qilish industriyasini guruhli va Yakka joylashtirishning turli xildagi otellar, mehmonxonalar, motellar, yoshlarning xostel va yotoqxonalari, appartamentlar, turistik qishloqlar, shuningdek, turistlarni joylashtirishda ishtirok etuvchi xususiy sektor vositalari tashkil etadi. Mehmonlarni ro’yxatga olish, ularning kelishi va ketishini boshqarish, mehmonlarga turli-tuman xizmatlar ko’rsatish mehmonxonaning ma‘muriy qismida amalga oshiriladi. Mijozlarga xizmat ko’rsatishni tashkil etish ishining murakkabligi turli-tuman ishlar nomenklaturasining kattaligida bo’lib, bu ularni bajarish vaqtini kelishishda muayyan qiyinchiliklar tug’diradi. Mehmonlar oqimi har xil: keluvchilar, ketuvchilar, yashovchilar.
Mehmonxona - turizmning asosiy tarkibiy qismlaridan biri va turizmni rivojlantirishda muhim ahamiyat kasb etadi. Mehmonxona uydan talab vositalari bilan ajraladi. Mehmonxonaning turlari juda ko‘p bo‘lib, o'tgan o'n yilliklar 108 davomida sezilarli o'zgarishlar ro'y berdi. So'nggi yillarda ko‘proq noan'anaviy va norasmiy mehmonxona turlariga talab ko‘paydi.19 Mehmonxona sohasida ko'p o'zgarishlar bo'lib o'tdi. Xususan joylashtirishning yangi turlari, asosan, shaharlardan tashqari joylar, kempinglar, uy-vagonlari va sayyohlik uylari juda mashhur bo'lib ketmoqda. Odatda, ko'p sonli sayyohlar oddiy joylarga tashrif buyuradilar, chunki birinchi klass mehmonxonalar o‘zlarining ajoyib hizmat ko‘rsatishlari mavjuddir.
Bugungi kunda, Shveytsariya, Gollandiya, Avstriya va Niderlandiya yaxshi milliy oshxonasi, qulaylik va tozalik uchun obro‘ga sazovordir. Hozirgi paytlarda, odamlarning dam olishi o'zgardi. Ba‘zilari o‘z dam olish vaqtlarini oilasi va dostlari bilan o‘tkazayotgan paytda, qaysidir turist dunyo bo‘ylab sayohat uyushtiradi. Shu sababli, butun dunyo bo'ylab turizm sanoati o'z navbatida misli ko'rilmagan darajada o'sdi, qaysiki o‘z navbatida servis hizmatlarini va mehmonxona faoliyatini rivojlanishiga olib keldi. Qulay mehmonxonalar va joylastirish maskanlari turistik makonni mashhur bo‘lishida muhim rol o‘ynaydi. Agar o‘z uyidan uzoqda bo‘lgan tuirst biron turistik makonda o‘zini o‘z uyidagidek his qilsa, unda.u joyga yana keladi. Aksincha, agarda u yerda yetarlicha hizmat ko‘rsatilmasa yoki turist u yerdagi sharoitdan qoniqmasa, u yerga qaytib bormaydi. Shu tufayli mehmonxonalar turistlarga maksimal qulayliklar bilan ta'minlashga va hizmat ko‘rsatishga harakat qiladilar. Yanada qulay hizmat ko‘rsatish muhimdir. Odamlarning turli iqtisodiy kelib chiqishiga qarab. Besh yulduzli mehmonxonalar badavlat mehmonlarga hizmat qilayotgan paytda, kichik va o'rtacha qimmat bo‘lmagan mehmonxonalar o'rta sinf sayohatchilar ehtiyojlarini qondirish uchun mavjud. Mehmonxona industriyasi. Mehmonlarga xizmat ko’rsatishda mehmonxona xodimlari ham, boshqa korxonalar (tashkilotlar, muassasalar)ning xodimlari ham ishtirok etadiki, bu ushbu xonalar guruhida samarali texnologiyalarni ta‘minlashni 19 Introduction to Management Hospitality. Clayron W.Barrows and anothets. USA, 2012. 109 og’irlashtiradi. Joylashtirish xizmati asosan quyidagi ishlarni o’z ichiga oladi:
 mehmonlar ularning hujjatlariga ko’ra qabul qilinadi. Ma‘mur mehmon bilan yashash joyini (nomer toifasi, uning joylashgan o’rni va sh.k.), ko’rsatiladigan xizmatlarni, yashash muddatini kelishib oladi. Yashash uchun haq olinadi. Rasmiylashtirish Yakunlanganidan keyin mehmonga nomer kartasi va kaliti beriladi.
 mehmonlar nomerda yashashi davrida ularga xizmat ko’rsatish, yashash muddatini uzaytirish, mehmonni bir nomerdan boshqa nomerga o’tkazish (zarur hollarda), yashash uchun haq olish, mijozning xohishiga qarab unga qo’shimcha xizmatlar ko’rsatishni o’z ichiga oladi.
 mehmonning jo’nab ketishini rasmiylashtirish chog’ida ko’rsatilgan xizmatlar uchun u bilan to’liq hisob-kitob qilinadi (foydalanilmagan avans qaytarib beriladi), mijoz nomer va kalitni topshiradi. Mijoz bilan hisob-kitob naqd pul bilan ham, pul o’tkazish yo’li bilan ham amalga oshirilishi mumkin. Yagona hisob-kitob soati (12 soat) tizimini joriy etish mehmonxona ma‘muriyatiga mijozlar bilan texnik hisob-kitob qilish jarayonini soddalashtirish imkonini beradi. Mijozga kredit kartalaridan foydalanish imkonini berish yo’li bilan mehmonxona uning erkinlik darajasini oshiradi. Qabul qilish xizmatining ishini yengillashtirish uchun axborot hisoblash tizimlari ishlab chiqilgan va tatbiq etilmoqda. Umumiy holda axborot hisoblash tizimi quyidagi to’rt funksional qismdan tashkil topadi: - joylarni oldindan buyurtma qilish kichik tizimlari;
- xizmatga doir axborot berilishini ta‘minlash tizimlari;
- navbatchi ma‘mur tizimlari;
- mehmonxona ma‘muriyati tizimlari.