How language shapes the way we think Tillar fikirladhimizga qanday taʼsir qiladi



Download 28,45 Kb.
Sana12.06.2022
Hajmi28,45 Kb.
#656947
Bog'liq
How-language-shapes-the-way-we-think


How language shapes the way we think
Tillar fikirladhimizga qanday taʼsir qiladi.

So, I'll be speaking to you


using language ...
Xoʻsh, til ko'nikmalarimdan foydalanib,
maʼruzani olib boraman.

Xoʻsh, til ko'nikmalarimdan foydalanib,


maʼruzani olib boraman.

because I can.


Chunki bu qoʻlimdan keladi.

This is one these magical abilities


that we humans have.
Til biz, insoniyat ega boʻlgan
eng sehrli koʻnikmalardan biridir.

We can transmit really complicated


thoughts to one another.
U orqali chindan ham murakkab fikrlarni
bir-birimiz bilan boʻlisha olamiz.

So what I'm doing right now is,


I'm making sounds with my mouth
Demak, men hozir nima qilyabman?
Men nafas chiqarish mobaynida

So what I'm doing right now is,


I'm making sounds with my mouth

So what I'm doing right now is,


I'm making sounds with my mouth
tovushlar hosil qilyabman.

tovushlar hosil qilyabman.


as I'm exhaling.


tovushlar hosil qilyabman.

I'm making tones and hisses and puffs,


Mening pishillash va vishillashlarim

and those are creating


air vibrations in the air.
havoda tebranish hosil qilmoqda.

Those air vibrations are traveling to you,


Bu tebranishlar havo orqali

Those air vibrations are traveling to you,


Those air vibrations are traveling to you,


sizning quloq pardangiznga yetib bormoqda.

sizning quloq pardangiznga yetib bormoqda.


they're hitting your eardrums,


sizning quloq pardangiznga yetib bormoqda.

and then your brain takes


those vibrations from your eardrums
Soʻng ushbu tebranishlar
miyangiz tomonidan tahlil qilinib,

and transforms them into thoughts.


fikrlarga aylanadi.

Shunday deb umid qilaman.


I hope.
Shunday deb umid qilaman.


I hope.

I hope.
(Kulgu)

(Kulgu)

(Laughter)
(Kulgu)

(Laughter)


(Laughter)


Umid qilamanki, shunday boʻlyapti.

Umid qilamanki, shunday boʻlyapti.


I hope that's happening.


Umid qilamanki, shunday boʻlyapti.

Umid qilamanki, shunday boʻlyapti.


So because of this ability,


we humans are able to transmit our ideas
Umid qilamanki, shunday boʻlyapti.

So because of this ability,


we humans are able to transmit our ideas

So because of this ability,


we humans are able to transmit our ideas
Aynan shu qobiliyatimiz bizga
oʻz fikrlarimizni

So because of this ability,


we humans are able to transmit our ideas

So because of this ability,


we humans are able to transmit our ideas
vaqt va makonlar osha boshqalarga yetkaza
olish imkonini beradi.

vaqt va makonlar osha boshqalarga yetkaza


olish imkonini beradi.

across vast reaches of space and time.


vaqt va makonlar osha boshqalarga yetkaza
olish imkonini beradi.

We're able to transmit


knowledge across minds.
Biz istalgan bilimni
boshqalar bilan ulashishimiz mumkin.

I can put a bizarre new idea


in your mind right now.
Men hoziroq bir gʻayrioddiy fikrni
siz bilan boʻlishishim mumkin.

I could say,


Aytaylik,

"Imagine a jellyfish waltzing in a library


"Kvant mexanikasi haqida fikrlayotib,

"Imagine a jellyfish waltzing in a library


"Imagine a jellyfish waltzing in a library


kutubxonada vals tushayotgan meduzalarni
tasavvur qiling".

kutubxonada vals tushayotgan meduzalarni


tasavvur qiling".

while thinking about quantum mechanics."


kutubxonada vals tushayotgan meduzalarni
tasavvur qiling".

(Laughter)


(Kulgu)

Now, if everything has gone


relatively well in your life so far,
Agar hayotingiz shu paytgacha
nisbatan yaxshi kechgan boʻlsa,

Now, if everything has gone


relatively well in your life so far,

Now, if everything has gone


relatively well in your life so far,
avval bu fikr sizning hayolingizga
kelmagan.

avval bu fikr sizning hayolingizga


kelmagan.

you probably haven't had


that thought before.
avval bu fikr sizning hayolingizga
kelmagan.

you probably haven't had


that thought before.

you probably haven't had


that thought before.
(Kulgu)

(Kulgu)

(Laughter)
(Kulgu)

(Laughter)


(Laughter)


Biroq hozirgina til imkoniyatlaridan
foydalanib,

Biroq hozirgina til imkoniyatlaridan


foydalanib,

But now I've just made you think it,


Biroq hozirgina til imkoniyatlaridan
foydalanib,

Biroq hozirgina til imkoniyatlaridan


foydalanib,

through language.


Biroq hozirgina til imkoniyatlaridan
foydalanib,

through language.


through language.


sizni bu haqida oʻylashga
majbur qildim.

sizni bu haqida oʻylashga


majbur qildim.

Now of course, there isn't just


one language in the world,
sizni bu haqida oʻylashga
majbur qildim.

Now of course, there isn't just


one language in the world,

Now of course, there isn't just


one language in the world,
Tabiiyki, dunyoda bittagina til
mavjud emas.

Now of course, there isn't just


one language in the world,

Now of course, there isn't just


one language in the world,
Dunyo aholisi 7000 xil
tilda muloqot qiladi.

Dunyo aholisi 7000 xil


tilda muloqot qiladi.

there are about 7,000 languages


spoken around the world.
Dunyo aholisi 7000 xil
tilda muloqot qiladi.

there are about 7,000 languages


spoken around the world.

there are about 7,000 languages


spoken around the world.
Bu tillarning hammasi bir-biridan
turli jihatlari bilan farq qiladi.

Bu tillarning hammasi bir-biridan


turli jihatlari bilan farq qiladi.

And all the languages differ


from one another in all kinds of ways.
Bu tillarning hammasi bir-biridan
turli jihatlari bilan farq qiladi.

Some languages have different sounds,


Baʼzi tillarning tovushlari farqli,

they have different vocabularies,


ularning soʻzlari turlicha,

and they also have different structures --


hamda ularning tuzilish tarkibi boshqacha–

very importantly, different structures.


mana shu narsa juda muhim.

Shunda bir savol paydo boʻladi:


That begs the question:


Shunda bir savol paydo boʻladi:

That begs the question:


That begs the question:


Biz soʻzlayotgan til
fikrlashimizni shakllantira oladimi?

Biz soʻzlayotgan til


fikrlashimizni shakllantira oladimi?

Does the language we speak


shape the way we think?
Biz soʻzlayotgan til
fikrlashimizni shakllantira oladimi?

Does the language we speak


shape the way we think?

Does the language we speak


shape the way we think?
Bu savolga azaldan javob qidiriladi.

Bu savolga azaldan javob qidiriladi.


Now, this is an ancient question.


Bu savolga azaldan javob qidiriladi.

Bu savolga azaldan javob qidiriladi.


People have been speculating


about this question forever.
Bu savolga azaldan javob qidiriladi.

People have been speculating


about this question forever.

People have been speculating


about this question forever.
Bu borada insoniyat qadimdan
taxminlar qilib kelmoqda.

Charlemagne, Holy Roman emperor, said,


Buyuk Karl shunday degan edi:

"To have a second language


is to have a second soul" --
"Ikkinchi tilni bilish
ikkinchi qalbga ega boʻlish degani".

strong statement


that language crafts reality.
Til voqeʼlikni yaratishi haqidagi
juda kuchli fikr-a?

Til voqeʼlikni yaratishi haqidagi


juda kuchli fikr-a?

But on the other hand,


Shakespeare has Juliet say,
Biroq, Shekspirning Juliettasi
boshqacha fikrni aytgandi:

But on the other hand,


Shakespeare has Juliet say,

But on the other hand,


Shakespeare has Juliet say,
"Nom degan nima?

"Nom degan nima?


"What's in a name?


"Nom degan nima?

"What's in a name?


"What's in a name?


Gulning nomi oʻzga boʻlsa nima boʻlurdi:
Oʻzga nomda xushboʻyligi oʻzgararmidi?"

Gulning nomi oʻzga boʻlsa nima boʻlurdi:


Oʻzga nomda xushboʻyligi oʻzgararmidi?"

A rose by any other name


would smell as sweet."
Gulning nomi oʻzga boʻlsa nima boʻlurdi:
Oʻzga nomda xushboʻyligi oʻzgararmidi?"

Gulning nomi oʻzga boʻlsa nima boʻlurdi:


Oʻzga nomda xushboʻyligi oʻzgararmidi?"

Well, that suggests that maybe


language doesn't craft reality.
Gulning nomi oʻzga boʻlsa nima boʻlurdi:
Oʻzga nomda xushboʻyligi oʻzgararmidi?"

Well, that suggests that maybe


language doesn't craft reality.

Well, that suggests that maybe


language doesn't craft reality.
Demak, til voqeʼlikni yaratmas, balki.

These arguments have gone


back and forth for thousands of years.
Shu asnodagi bahs-munozaralar
ming yillarki davom etmoqda.

But until recently,


there hasn't been any data
Yaqin oragacha
qay fikrni isbotlash uchun boʻlsa ham,

to help us decide either way.


bizda yetarli dalil boʻlmagan.

Recently, in my lab


and other labs around the world,
Biroz avval
dunyo olimlari bilan bir qatorda

Recently, in my lab


and other labs around the world,

Recently, in my lab


and other labs around the world,
men ham oʻz tadqiqotlarimni boshladim.

men ham oʻz tadqiqotlarimni boshladim.


we've started doing research,


men ham oʻz tadqiqotlarimni boshladim.

men ham oʻz tadqiqotlarimni boshladim.


and now we have actual scientific data


to weigh in on this question.
men ham oʻz tadqiqotlarimni boshladim.

and now we have actual scientific data


to weigh in on this question.

and now we have actual scientific data


to weigh in on this question.
Ana endi bizda bu savolga javob berishga
yetarli ilmiy dalillar bor.

So let me tell you about


some of my favorite examples.
Keling, sizga
eng yoqtirganlarimni aytib beraman.

I'll start with an example


from an Aboriginal community in Australia
Birinchi misolim Avstraliyaning
mahalliy aholisi haqida boʻladi.

I'll start with an example


from an Aboriginal community in Australia

I'll start with an example


from an Aboriginal community in Australia
Bir vaqtlar ular bilan ishlagandim.

Bir vaqtlar ular bilan ishlagandim.


that I had the chance to work with.


Bir vaqtlar ular bilan ishlagandim.

that I had the chance to work with.


that I had the chance to work with.


Bu qabilaning nomi Kuuk Taayorre boʻlib,

Bu qabilaning nomi Kuuk Taayorre boʻlib,


These are the Kuuk Thaayorre people.


Bu qabilaning nomi Kuuk Taayorre boʻlib,

They live in Pormpuraaw


at the very west edge of Cape York.
ular Keyp Yorkning gʻarbiy qirgʻogʻidagi
Pormpuraav degan joyda yashashadi.

What's cool about Kuuk Thaayorre is,


Kuuk Taayorrening qiziq tarafi shundaki,

in Kuuk Thaayorre, they don't use


words like "left" and "right,"
ularning tilida "chap", "oʻng"
degan soʻzlar yoʻq.

and instead, everything


is in cardinal directions:
Buning oʻrniga ular ufq tomonlari:

north, south, east and west.


shimol, janub, sharq, gʻarbni
ishlatishadi

shimol, janub, sharq, gʻarbni


ishlatishadi

And when I say everything,


I really mean everything.
Bu jumlalar hamma narsaga nisbatan
qoʻllaniladi.

And when I say everything,


I really mean everything.

And when I say everything,


I really mean everything.
Bu taxminan shunday yangrashi mumkin:

Bu taxminan shunday yangrashi mumkin:


You would say something like,


Bu taxminan shunday yangrashi mumkin:

Bu taxminan shunday yangrashi mumkin:


"Oh, there's an ant


on your southwest leg."
Bu taxminan shunday yangrashi mumkin:

"Oh, there's an ant


on your southwest leg."

"Oh, there's an ant


on your southwest leg."
"Voy, oyogʻingning janubi-gʻarbida
chumoli yuribdi".

"Voy, oyogʻingning janubi-gʻarbida


chumoli yuribdi".

Yoki:
"Kosangni biroz shimoli-sharqqa sur".


Or, "Move your cup


to the north-northeast a little bit."
Yoki:
"Kosangni biroz shimoli-sharqqa sur".

In fact, the way that you say "hello"


in Kuuk Thaayorre is you say,
Aslida, Kuuk Taayorre tilida
"salom" ham quyidagicha:

"Which way are you going?"


"Qaysi tomonga ketyabsan?"

And the answer should be,


Unga javoban taxminan shunday deysiz:

Unga javoban taxminan shunday deysiz:


"North-northeast in the far distance.


"Uzoq shimoli-sharqqa.

How about you?"


Oʻzingchi?"

So imagine as you're walking


around your day,
Tasavvur qiling,
shunchaki piyoda yuribsiz.

So imagine as you're walking


around your day,

So imagine as you're walking


around your day,
Yoʻlingizdan chiqqan har bir odamga

Yoʻlingizdan chiqqan har bir odamga


every person you greet,


Yoʻlingizdan chiqqan har bir odamga

every person you greet,


every person you greet,


qay tomonga otlanganingizni
aytishingiz kerak.

qay tomonga otlanganingizni


aytishingiz kerak.

you have to report your heading direction.


qay tomonga otlanganingizni
aytishingiz kerak.

(Laughter)


(Kulgu)

But that would actually get you


oriented pretty fast, right?
Lekin bu sizga moʻljalni aniqlab olishda
yordam beradi. Shunday emasmi?

Because you literally


couldn't get past "hello,"
Chunki qayerga ketayotganingizni
bilmasangiz,

if you didn't know


which way you were going.
"salom"dan uyogʻiga oʻtolmaysiz.

Aslida, shu kabi tillarda soʻzlashuvchilar


moʻljal aniqlashda usta boʻladi.

In fact, people who speak languages


like this stay oriented really well.
Aslida, shu kabi tillarda soʻzlashuvchilar
moʻljal aniqlashda usta boʻladi.

In fact, people who speak languages


like this stay oriented really well.

In fact, people who speak languages


like this stay oriented really well.
U odamzot yoʻnalish aniqlashda oʻylagandan
koʻra yaxshiroqligini koʻrsatadi.

U odamzot yoʻnalish aniqlashda oʻylagandan


koʻra yaxshiroqligini koʻrsatadi.

They stay oriented better


than we used to think humans could.
U odamzot yoʻnalish aniqlashda oʻylagandan
koʻra yaxshiroqligini koʻrsatadi.

U odamzot yoʻnalish aniqlashda oʻylagandan


koʻra yaxshiroqligini koʻrsatadi.

We used to think that humans


were worse than other creatures
U odamzot yoʻnalish aniqlashda oʻylagandan
koʻra yaxshiroqligini koʻrsatadi.

We used to think that humans


were worse than other creatures

We used to think that humans


were worse than other creatures
Biz inson ayrim biologik sabablar tufayli

We used to think that humans


were worse than other creatures

We used to think that humans


were worse than other creatures
bu borada boshqa jonzotlardan orqada
deb oʻylardik:

bu borada boshqa jonzotlardan orqada


deb oʻylardik:

because of some biological excuse:


bu borada boshqa jonzotlardan orqada
deb oʻylardik:

"Oh, we don't have magnets


in our beaks or in our scales."
"Ha, bizning tumshuq yo tangachalarimizda
magnitlar yoʻq".

"Oh, we don't have magnets


in our beaks or in our scales."

"Oh, we don't have magnets


in our beaks or in our scales."
Yoʻq, agar sizning til va madaniyatingiz
sizni shu narsaga azaldan oʻrgatsa,

Yoʻq, agar sizning til va madaniyatingiz


sizni shu narsaga azaldan oʻrgatsa,

No; if your language and your culture


trains you to do it,
Yoʻq, agar sizning til va madaniyatingiz
sizni shu narsaga azaldan oʻrgatsa,

Yoʻq, agar sizning til va madaniyatingiz


sizni shu narsaga azaldan oʻrgatsa,

actually, you can do it.


Yoʻq, agar sizning til va madaniyatingiz
sizni shu narsaga azaldan oʻrgatsa,

actually, you can do it.


actually, you can do it.


siz buni qila olasiz.

There are humans around the world


who stay oriented really well.
Dunyoda tomonlarni yaxshi aniqlay oladigan
kishilar juda koʻp.

And just to get us in agreement


Bu narsa aslida qanchalik qiyin ekanligini

about how different this is


from the way we do it,
isbotlash uchun, keling,
bir narsa qilamiz:

I want you all to close


your eyes for a second
bir soniyaga koʻzingizni yuming-da,

janubi-sharq tomonni koʻrsating


and point southeast.


janubi-sharq tomonni koʻrsating

(Laughter)


(Kulgu)

Keep your eyes closed. Point.


Koʻzingizni yuming va koʻrsating.

OK, so you can open your eyes.


Xoʻp mayli,
koʻzingizni ochishingiz mumkin.

I see you guys pointing there,


there, there, there, there ...
Biringiz bu, boshqangiz bu va bu
taraflarni koʻrsatyabsiz.

Qaysi tomonda ekanligini


oʻzim ham bilmayman.

I don't know which way it is myself --


Qaysi tomonda ekanligini
oʻzim ham bilmayman.

(Laughter)


(Kulgu)

You have not been a lot of help.


Sizdan ham foyda kam ekan.

(Laughter)


(Kulgu)

(Laughter)


(Laughter)


Bu borada xonadagilardan
aniq javob chiqmadi deb qoʻya qolamiz.

Bu borada xonadagilardan


aniq javob chiqmadi deb qoʻya qolamiz.

So let's just say the accuracy


in this room was not very high.
Bu borada xonadagilardan
aniq javob chiqmadi deb qoʻya qolamiz.

This is a big difference in cognitive


ability across languages, right?
Bu turli tillar ongimizga turlicha taʼsir
qilishini koʻrsatadi-a?

Where one group -- very


distinguished group like you guys --
Bir guruh vakillari, yaʼni siz,

Where one group -- very


distinguished group like you guys --

Where one group -- very


distinguished group like you guys --
qay tomon qayerda ekanligini
bilmagan bir paytda

qay tomon qayerda ekanligini


bilmagan bir paytda

doesn't know which way is which,


qay tomon qayerda ekanligini
bilmagan bir paytda

but in another group,


boshqa guruh vakillarida

I could ask a five-year-old


and they would know.
5 yoshli bola ham bu narsani biladi.

(Laughter)


(Kulgu)

There are also really big differences


in how people think about time.
Yana turli tilda suhbatlashuvchilarda
vaqtni his qilish ham farq qiladi.

So here I have pictures


of my grandfather at different ages.
Bu yerda bobomning turli yoshdagi
rasmlarini koʻrib turibsiz.

So here I have pictures


of my grandfather at different ages.

So here I have pictures


of my grandfather at different ages.
Agar ingliz tilida gaplashuvchilardan
vaqtni tartibi boʻyicha qoʻying desam,

Agar ingliz tilida gaplashuvchilardan


vaqtni tartibi boʻyicha qoʻying desam,

And if I ask an English speaker


to organize time,
Agar ingliz tilida gaplashuvchilardan
vaqtni tartibi boʻyicha qoʻying desam,

they might lay it out this way,


Ular buni quyidagicha,

they might lay it out this way,


they might lay it out this way,


chapdan oʻngga qarab taxlashadi.

chapdan oʻngga qarab taxlashadi.


from left to right.


chapdan oʻngga qarab taxlashadi.

chapdan oʻngga qarab taxlashadi.


This has to do with writing direction.


chapdan oʻngga qarab taxlashadi.

This has to do with writing direction.


This has to do with writing direction.


Bu qay tarafga qarab yozishga bogʻliq.

Bu qay tarafga qarab yozishga bogʻliq.


If you were a speaker of Hebrew or Arabic,


Bu qay tarafga qarab yozishga bogʻliq.

If you were a speaker of Hebrew or Arabic,


If you were a speaker of Hebrew or Arabic,


Agar siz arab yo yahudiy
tilida gaplashsangiz

Agar siz arab yo yahudiy


tilida gaplashsangiz

you might do it going


in the opposite direction,
Agar siz arab yo yahudiy
tilida gaplashsangiz

you might do it going


in the opposite direction,

you might do it going


in the opposite direction,
siz buni teskarisini qilasiz:

from right to left.


oʻngdan chapga.

Endi sizga aytib bergan mahalliy aholi


But how would the Kuuk Thaayorre,


Endi sizga aytib bergan mahalliy aholi

this Aboriginal group I just


told you about, do it?
Kuuk Taayorrelar
buni qanday qiladi deysizmi?

They don't use words


like "left" and "right."
Ularda "chap", "oʻng" degan narsa yoʻqku.

Let me give you hint.


Sizga kichik yordam beraman.

When we sat people facing south,


Ularni janub tomon yuzlatib qoʻysak,

they organized time from left to right.


ular rasmlarni chapdan oʻngga
taxladi.

When we sat them facing north,


Shimolga qaratsak esa,

they organized time from right to left.


oʻngdan chapga taxlashdi.

When we sat them facing east,


Sharq tomon yuzlanishganida

time came towards the body.


rasmlarni oʻzlariga qarab taxlashdi.

Bu yerda qandaydir mutanosiblik bor:


What's the pattern?


Bu yerda qandaydir mutanosiblik bor:

Bu yerda qandaydir mutanosiblik bor:


rasmlar doim sharqdan gʻarbga qarab


taxlanyapti.

East to west, right?


rasmlar doim sharqdan gʻarbga qarab
taxlanyapti.

So for them, time doesn't actually


get locked on the body at all,
Demak, ular uchun vaqt
bizning tanamizda emas,

it gets locked on the landscape.


atrof-muhitda yashiringan.

So for me, if I'm facing this way,


Agar men bu tomonga qarasam,

So for me, if I'm facing this way,


So for me, if I'm facing this way,


vaqt buyoqqa qarab ketadi.

vaqt buyoqqa qarab ketadi.


then time goes this way,


vaqt buyoqqa qarab ketadi.

and if I'm facing this way,


then time goes this way.
Agar buyoqqa yuzlansam,
vaqt buyoqqa ketyapti.

I'm facing this way, time goes this way --


Bu yerga qarasam, vaqt buyoqqa.

very egocentric of me to have


the direction of time chase me around
Har safar tanamni boshqa tarafga qaratib,
vaqtni oʻzgartirish

every time I turn my body.


biroz xudbinlik-a?

Kuuk Taayorreliklar uchun vaqt


landshaftda yashirin ekan.

For the Kuuk Thaayorre,


time is locked on the landscape.
Kuuk Taayorreliklar uchun vaqt
landshaftda yashirin ekan.

It's a dramatically different way


of thinking about time.
Bu vaqtni juda oʻzgacha qabul qilish.

Here's another really smart human trick.


Yana bir hiylani eshiting:

Suppose I ask you


how many penguins are there.
bu yerda nechta pingvin bor?

Well, I bet I know how you'd solve


that problem if you solved it.
Xoʻsh, bu masalani qay tarzda
yechishingizni bilaman.

You went, "One, two, three,


four, five, six, seven, eight."
"Bir, ikki, uch, toʻrt, besh
olti, yetti, sakkiz" –

You went, "One, two, three,


four, five, six, seven, eight."

You went, "One, two, three,


four, five, six, seven, eight."
siz ularni shunchaki sanadingiz.

siz ularni shunchaki sanadingiz.


You counted them.


siz ularni shunchaki sanadingiz.

You named each one with a number,


Siz har bir pingvinni
raqamladingiz.

Siz har bir pingvinni


raqamladingiz.

and the last number you said


was the number of penguins.
Siz har bir pingvinni
raqamladingiz.

and the last number you said


was the number of penguins.
Siz aytgan oxirgi son esa, pingvinlarning
umumiy soni.

This is a little trick


that you're taught to use as kids.
Bu kichik hiylani biz yoshlikdan bilamiz.

You learn the number list


and you learn how to apply it.
Siz raqamlar tartibini oʻrganib,
uni qanday qoʻllashni ham bilib borasiz.

Siz raqamlar tartibini oʻrganib,


uni qanday qoʻllashni ham bilib borasiz.

A little linguistic trick.


A little linguistic trick.


Kichik lingvistik fokus.

Xoʻsh, baʼzi tillarda bu narsa yoʻq.


Well, some languages don't do this,


Xoʻsh, baʼzi tillarda bu narsa yoʻq.

because some languages


don't have exact number words.
Chunki ularda raqamlar uchun
aniq bir soʻz yoʻq.

They're languages that don't have


a word like "seven"
Ularning tillarida "yetti"ga oʻxshagan
soʻzlar yoʻq.

or a word like "eight."


Yoki "sakkiz".

In fact, people who speak


these languages don't count,
Bu til soʻzlashuvchilari sanashmaydi.

and they have trouble


keeping track of exact quantities.
Shu sababli ham sanoq bilan bogʻliq
masalalarda ular qiynaladi.

So, for example, if I ask you


to match this number of penguins
Masalan, sizga yuqoridagi
pengvinlar soniga teng

to the same number of ducks,


o'rdaklarni tanlang desam,

you would be able to do that by counting.


siz buni darrov sanab, belgilaysiz.

But folks who don't have


that linguistic trick can't do that.
Bunday lingvistik xususiyati yo'q tillarda
suhbatlashuvchilar esa,bunday qila olmaydi

Bunday lingvistik xususiyati yo'q tillarda


suhbatlashuvchilar esa,bunday qila olmaydi

Languages also differ in how


they divide up the color spectrum --
Tillar ranglar spektrini belgilashda ham
farq qiladi.

Languages also differ in how


they divide up the color spectrum --

Languages also differ in how


they divide up the color spectrum --
Yaʼni, dunyoni turlicha koʻradi.

Yaʼni, dunyoni turlicha koʻradi.


the visual world.


Yaʼni, dunyoni turlicha koʻradi.

the visual world.


the visual world.


Baʼzi tillarda rangni ifodalovchi
soʻzlar juda koʻp,

Baʼzi tillarda rangni ifodalovchi


soʻzlar juda koʻp,

Some languages have


lots of words for colors,
Baʼzi tillarda rangni ifodalovchi
soʻzlar juda koʻp,

Some languages have


lots of words for colors,

Some languages have


lots of words for colors,
boshqalari esa bir necha juft bilan
cheklangan: "toʻq", "och"

boshqalari esa bir necha juft bilan


cheklangan: "toʻq", "och"

some have only a couple words,


"light" and "dark."
boshqalari esa bir necha juft bilan
cheklangan: "toʻq", "och"

boshqalari esa bir necha juft bilan


cheklangan: "toʻq", "och"

And languages differ in where they put


boundaries between colors.
boshqalari esa bir necha juft bilan
cheklangan: "toʻq", "och"

And languages differ in where they put


boundaries between colors.

And languages differ in where they put


boundaries between colors.
Ranglar orasidagi chegara ham turlicha.

So, for example, in English,


there's a word for blue
Masalan, ingliz tilida ekrandagi
barcha ranglarni

that covers all of the colors


that you can see on the screen,
bir soʻz bilan – "koʻk deymiz.

that covers all of the colors


that you can see on the screen,
Rus tilida esa, bunday bir soʻz yoʻq.

Rus tilida esa, bunday bir soʻz yoʻq.


but in Russian, there isn't a single word.


Rus tilida esa, bunday bir soʻz yoʻq.

but in Russian, there isn't a single word.


but in Russian, there isn't a single word.


Buning oʻrniga siz bu rangni guruhlarga
ajratasiz:

Buning oʻrniga siz bu rangni guruhlarga


ajratasiz:

Instead, Russian speakers


have to differentiate
Buning oʻrniga siz bu rangni guruhlarga
ajratasiz:

between light blue, "goluboy,"


moviy – "goluboy"

and dark blue, "siniy."


va toʻq koʻk – "siniy".

So Russians have this lifetime


of experience of, in language,
Demak, ruslar bu rangni
oʻzini taniganidan beri

distinguishing these two colors.


ikki xil qabul qilishadi.

When we test people's ability


to perceptually discriminate these colors,
Agar ranglarni bir-biridan ajratish
vazifasi berilsa,

When we test people's ability


to perceptually discriminate these colors,

When we test people's ability


to perceptually discriminate these colors,
ruslar boshqalarga nisbatan tezroq
ekanligini aniqladik.

ruslar boshqalarga nisbatan tezroq


ekanligini aniqladik.

what we find is that


Russian speakers are faster
ruslar boshqalarga nisbatan tezroq
ekanligini aniqladik.

what we find is that


Russian speakers are faster

what we find is that


Russian speakers are faster
Yaʼni, ularni aniqlab, aytib bera olishda.

Yaʼni, ularni aniqlab, aytib bera olishda.


across this linguistic boundary.


Yaʼni, ularni aniqlab, aytib bera olishda.

They're faster to be able


to tell the difference
Ular och va toʻq koʻk oʻrtasidagi

between a light and dark blue.


farqni tezroq ajrata oladi.

between a light and dark blue.


Agar odamlarga och koʻkdan toʻq koʻkgacha


boʻlgan spektrdagi ranglar koʻrsatilib,

And when you look at people's brains


as they're looking at colors --
Agar odamlarga och koʻkdan toʻq koʻkgacha
boʻlgan spektrdagi ranglar koʻrsatilib,

Agar odamlarga och koʻkdan toʻq koʻkgacha


boʻlgan spektrdagi ranglar koʻrsatilib,

say you have colors shifting slowly


from light to dark blue --
Agar odamlarga och koʻkdan toʻq koʻkgacha
boʻlgan spektrdagi ranglar koʻrsatilib,

say you have colors shifting slowly


from light to dark blue --

say you have colors shifting slowly


from light to dark blue --
jarayon davomida ularning miyasidagi
faoliyatni kuzatsak,

the brains of people who use


different words for light and dark blue
och va toʻq koʻk uchun alohida soʻz
ishlatadigan odamlarning miyasi

will give a surprised reaction


as the colors shift from light to dark,
ranglar spektri toʻqlashib borgan sari,
hayratlanish signalini beradi.

as if, "Ooh, something


has categorically changed,"
Xuddi:
"Biror narsa oʻzgardi, qara", degandek.

as if, "Ooh, something


has categorically changed,"

as if, "Ooh, something


has categorically changed,"
Bu rangni turlarga ajratmaydigan tillar,

Bu rangni turlarga ajratmaydigan tillar,


whereas the brains


of English speakers, for example,
Bu rangni turlarga ajratmaydigan tillar,

whereas the brains


of English speakers, for example,

whereas the brains


of English speakers, for example,
shu qatori ingliz tili soʻzlashuvchilarida

shu qatori ingliz tili soʻzlashuvchilarida


that don't make


this categorical distinction,
shu qatori ingliz tili soʻzlashuvchilarida

that don't make


this categorical distinction,

that don't make


this categorical distinction,
bunday oʻzgarish kuzatilmadi.

bunday oʻzgarish kuzatilmadi.


don't give that surprise,


bunday oʻzgarish kuzatilmadi.

because nothing is categorically changing.


Chunki ular hech qanday oʻzgarishni
koʻrishmayapti.

Chunki ular hech qanday oʻzgarishni


koʻrishmayapti.

Languages have all kinds


of structural quirks.
Tillar bunday oʻziga xos tuzilma
jihatlariga toʻla.

This is one of my favorites.


Bu menga eng yoqqanlaridan.

Lots of languages have grammatical gender;


Juda koʻp tillarda grammatik gender bor.

every noun gets assigned a gender,


often masculine or feminine.
Har bir ot asosan yo feminin (ayol),
yo maskulin (erkak) turlariga ajratiladi.

And these genders differ across languages.


Bu genderlar tillarga qarab farq qiladi.

So, for example, the sun is feminine


in German but masculine in Spanish,
Masalan, nemis tilida quyosh feminin,
ispan tilida esa maskulin.

and the moon, the reverse.


Oy esa, buning teskarisi.

Could this actually have any


consequence for how people think?
Bu insonlarning fikrlashiga
taʼsir qilarmikan?

Do German speakers think of the sun


as somehow more female-like,
Nemislar quyoshga "ayollarga xos",

and the moon somehow more male-like?


oyga esa, "erkakcha" taʼriflar berarmikan?

oyga esa, "erkakcha" taʼriflar berarmikan?


Actually, it turns out that's the case.


Maʼlum boʻlishicha, ha.

So if you ask German and Spanish speakers


to, say, describe a bridge,
Deylik,nemis va ispan tilida
suhbatlashuvchilarga koʻprik koʻrsatib –

like the one here --


shunga oʻxshash–

"bridge" happens to be grammatically


feminine in German,
uni taʼriflashni soʻraylik.
"Koʻprik" nemischada feminin

grammatically masculine in Spanish --


ispanchada esa, maskulin.

German speakers are more likely


to say bridges are "beautiful," "elegant"
Javob sifatida, nemislar koʻprikni
"goʻzal", "xushbichim" deb taʼriflaydi.

and stereotypically feminine words.


Stereotip boʻyicha
"ayollarga xos" soʻzlar-a?

Whereas Spanish speakers


will be more likely to say
Ispanlar esa, koʻprikni "erkaklarga xos":

Whereas Spanish speakers


will be more likely to say

Whereas Spanish speakers


will be more likely to say
"kuchli", "uzun" kabi soʻzlar bilan

"kuchli", "uzun" kabi soʻzlar bilan


they're "strong" or "long,"


"kuchli", "uzun" kabi soʻzlar bilan

these masculine words.


taʼriflashga moyil ekan.

(Laughter)


(Kulgu)

Languages also differ in how


they describe events, right?
Tillar bir voqeani turlicha taʼriflaydi,
toʻgʻrimi?

You take an event like this, an accident.


Aytaylik, bir tasodifiy vaziyat.

In English, it's fine to say,


"He broke the vase."
Inglizlarda: "U guldonni sindirdi"
deyish odatiy boʻlsa,

In a language like Spanish,


ispan tiliga oʻxshash tillar

you might be more likely


to say, "The vase broke,"
koʻproq: "Guldon sindi",
deyishi mumkin

or, "The vase broke itself."


yoki "Guldon oʻzi sindi"

If it's an accident, you wouldn't say


that someone did it.
Agar bu vaziyat tasodif boʻlsa,
ular buni birov qildi deyishmaydi.

In English, quite weirdly,


we can even say things like,
Oʻylab qarasak, ingliz tilida

In English, quite weirdly,


we can even say things like,

In English, quite weirdly,


we can even say things like,
"Men oyogʻimni sindirdim" deyish
biroz gʻalati ekan.

"Men oyogʻimni sindirdim" deyish


biroz gʻalati ekan.

"I broke my arm."


"Men oyogʻimni sindirdim" deyish
biroz gʻalati ekan.

"I broke my arm."


"I broke my arm."


Aksariyat tillarda bu gap tuzilishini

Aksariyat tillarda bu gap tuzilishini


Now, in lots of languages,


Aksariyat tillarda bu gap tuzilishini

Now, in lots of languages,


Now, in lots of languages,


ishlatish gʻalati eshitilishi mumkin.
Albatta, agar siz oyparast boʻlib,

ishlatish gʻalati eshitilishi mumkin.


Albatta, agar siz oyparast boʻlib,

you couldn't use that construction


unless you are a lunatic
ishlatish gʻalati eshitilishi mumkin.
Albatta, agar siz oyparast boʻlib,

you couldn't use that construction


unless you are a lunatic

you couldn't use that construction


unless you are a lunatic
oyogʻingizni sindirish uchun atay
koʻchaga chiqib ketmasangiz.

oyogʻingizni sindirish uchun atay


koʻchaga chiqib ketmasangiz.

and you went out


looking to break your arm --
oyogʻingizni sindirish uchun atay
koʻchaga chiqib ketmasangiz.

oyogʻingizni sindirish uchun atay


koʻchaga chiqib ketmasangiz.

(Laughter)


oyogʻingizni sindirish uchun atay
koʻchaga chiqib ketmasangiz.

(Laughter)


(Laughter)


(Kulgu)

and you succeeded.


Va sindirish qoʻlingizdan kelsa.

Va sindirish qoʻlingizdan kelsa.


If it was an accident,


you would use a different construction.
Va sindirish qoʻlingizdan kelsa.

If it was an accident,


you would use a different construction.

If it was an accident,


you would use a different construction.
Agar bu tasodif boʻlsa,
siz boshqacha gap qurilmasini ishlatasiz.

Agar bu tasodif boʻlsa,


siz boshqacha gap qurilmasini ishlatasiz.

Now, this has consequences.


Agar bu tasodif boʻlsa,
siz boshqacha gap qurilmasini ishlatasiz.

Now, this has consequences.


Now, this has consequences.


Buning oʻzgacha oqibatlari bor.

So, people who speak different languages


will pay attention to different things,
Bundan koʻrinadiki, turli til egalari
tillari qanday tuzilishiga qarab,

depending on what their language


usually requires them to do.
vaziyatdan boshqa-boshqa
narsani koʻradilar.

So we show the same accident


to English speakers and Spanish speakers,
Boyagi tasodifiy voqeaga qaytsak,

English speakers will remember who did it,


inglizlar ishni kim qilganini eslab qoladi

because English requires you


to say, "He did it; he broke the vase."
chunki ular: "U shuni qildi",
deb aytishlari kerak.

Whereas Spanish speakers might be


less likely to remember who did it
Ispanlar esa, tasodifiy holatlarda
kim bu vaziyatga tushganini

Whereas Spanish speakers might be


less likely to remember who did it

Whereas Spanish speakers might be


less likely to remember who did it
eslay olmasliklari mumkin.

eslay olmasliklari mumkin.


if it's an accident,


eslay olmasliklari mumkin.

but they're more likely to remember


that it was an accident.
Aksincha, bu tasodif ekanligiga
urgʻu beradilar.

but they're more likely to remember


that it was an accident.

but they're more likely to remember


that it was an accident.
Ular koʻproq ishning maqsadli
yoki tasodifligini eslab qoladilar.

Ular koʻproq ishning maqsadli


yoki tasodifligini eslab qoladilar.

They're more likely


to remember the intention.
Ular koʻproq ishning maqsadli
yoki tasodifligini eslab qoladilar.

Ular koʻproq ishning maqsadli


yoki tasodifligini eslab qoladilar.

So, two people watch the same event,


Ular koʻproq ishning maqsadli
yoki tasodifligini eslab qoladilar.

So, two people watch the same event,


So, two people watch the same event,


Aytaylik, ikki kishi bir vaziyatni kuzatdi

witness the same crime,


yoki oʻgʻrilikka guvoh boʻlishdi.

but end up remembering


different things about that event.
Biroq ular eslab qolgan narsalar
bir-biridan farq qiladi.

This has implications, of course,


for eyewitness testimony.
Shu narsaning taʼsiri
guvohlardan maʼlumot olayotganda,

ayb qoʻyish va jazo berish


jarayonlarida koʻrinadi.

It also has implications


for blame and punishment.
ayb qoʻyish va jazo berish
jarayonlarida koʻrinadi.

So if you take English speakers


Masalan, inglizlarni oladigan boʻlsak,

and I just show you


someone breaking a vase,
yuqoridagi guldon singan videoni
ularga koʻrsatsangiz,

yuqoridagi guldon singan videoni


ularga koʻrsatsangiz,

and I say, "He broke the vase,"


as opposed to "The vase broke,"
yuqoridagi guldon singan videoni
ularga koʻrsatsangiz,

and I say, "He broke the vase,"


as opposed to "The vase broke,"

and I say, "He broke the vase,"


as opposed to "The vase broke,"
Shu holda ular katta ehtimol bilan
"Guldon sindi" emas, "U guldonni sindirdi"

Shu holda ular katta ehtimol bilan


"Guldon sindi" emas, "U guldonni sindirdi"

deyishadi. Shunda siz voqeaga


guvoh boʻlsanggiz,

even though you can witness it yourself,


deyishadi. Shunda siz voqeaga
guvoh boʻlsanggiz,

deyishadi. Shunda siz voqeaga


guvoh boʻlsanggiz,

you can watch the video,


deyishadi. Shunda siz voqeaga
guvoh boʻlsanggiz,

you can watch the video,


you can watch the video,


videoni koʻrib turib ham,

videoni koʻrib turib ham,


you can watch the crime against the vase,


videoni koʻrib turib ham,

you can watch the crime against the vase,


you can watch the crime against the vase,


siz vaziyatga boshqacha
nazar bilan qaraysiz,

siz vaziyatga boshqacha


nazar bilan qaraysiz,

qahramonni jazolash ehtimolingiz


kattaroq boʻladi.

you will punish someone more,


qahramonni jazolash ehtimolingiz
kattaroq boʻladi.

you will blame someone more


if I just said, "He broke it,"
"U sindi" deyishni oʻrniga
"... uni sindirdi" deganimning oʻzi

"U sindi" deyishni oʻrniga


"... uni sindirdi" deganimning oʻzi

as opposed to, "It broke."


"U sindi" deyishni oʻrniga
"... uni sindirdi" deganimning oʻzi

as opposed to, "It broke."


as opposed to, "It broke."


birovni ayblash ehtimolini oshiradi.

birovni ayblash ehtimolini oshiradi.


The language guides


our reasoning about events.
Til vaziyatlarga qanday qarashimizni
belgilab beryapti.

Now, I've given you a few examples


Til bizning fikrlashimizni

of how language can profoundly


shape the way we think,
oʻzgartira olishiga misollar keltirdim.

and it does so in a variety of ways.


Buning yoʻllari esa, juda koʻp.

and it does so in a variety of ways.


and it does so in a variety of ways.


Tomonlarni va vaqtni aniqlash misollarida

Tomonlarni va vaqtni aniqlash misollarida


So language can have big effects,


Tomonlarni va vaqtni aniqlash misollarida

like we saw with space and time,


tilning ahamiyatini koʻrib chiqdik.

where people can lay out space and time


Bunda ishtirokchilar bir-biridan

in completely different


coordinate frames from each other.
oʻta farqli tarzda tomonlarni aniqlashdi.

Language can also have


really deep effects --
Til oʻta chuqur taʼsirga ham ega.

that's what we saw


with the case of number.
Buni raqamlar bilan bogʻliq
misolda koʻrdik.

Having count words in your language,


Tilingizda sanoq soʻzlari,

Having count words in your language,


Having count words in your language,


raqamlarni ifodalovchi soʻzlar boʻlishi

raqamlarni ifodalovchi soʻzlar boʻlishi


having number words,


raqamlarni ifodalovchi soʻzlar boʻlishi

opens up the whole world of mathematics.


matematika eshiklarini ochadi.

Of course, if you don't count,


you can't do algebra,
Siz sanay olmasangiz, algebra
nimaligini bilmaysiz.

you can't do any of the things


Natijada, mana shu xonani qurish

that would be required


to build a room like this
yoki shu videoni qilish uchun kerakli

or make this broadcast, right?


ishlarni qila olmaysiz,
toʻgʻrimi?

This little trick of number words


gives you a stepping stone
Tildagi ahamiyatsiz tuyilgan raqamlar
bilan bogʻliq bu jihat

This little trick of number words


gives you a stepping stone

into a whole cognitive realm.


boshqa bilimlar uchun
poydevor hisoblanadi.

boshqa bilimlar uchun


poydevor hisoblanadi.

Language can also have


really early effects,
Ranglar bilan bogʻliq
misolda koʻrganimizdek,

what we saw in the case of color.


tilning taʼsiri yoshligimizdanoq
seziladi.

what we saw in the case of color.


what we saw in the case of color.


Koʻrinishidan bular oddiy, avtomatik
qilinadigan qarorlarga o'xshaydi.

Koʻrinishidan bular oddiy, avtomatik


qilinadigan qarorlarga o'xshaydi.

These are really simple,


basic, perceptual decisions.
Koʻrinishidan bular oddiy, avtomatik
qilinadigan qarorlarga o'xshaydi.

We make thousands of them all the time,


Kuniga bunday qarorlardan
mingtasini qabul qilamiz.

Kuniga bunday qarorlardan


mingtasini qabul qilamiz.

and yet, language is getting in there


Kuniga bunday qarorlardan
mingtasini qabul qilamiz.

and yet, language is getting in there


and yet, language is getting in there


Biroq shu kichik koʻringan qarorlarda ham

Biroq shu kichik koʻringan qarorlarda ham


and fussing even with these tiny little


perceptual decisions that we make.
Biroq shu kichik koʻringan qarorlarda ham

and fussing even with these tiny little


perceptual decisions that we make.

and fussing even with these tiny little


perceptual decisions that we make.
biz foydalanayotgan til taʼsiri bor.

Language can have really broad effects.


Til juda keng taʼsirga ega.

So the case of grammatical gender


may be a little silly,
Grammatik genderga oid misollar
ahmoqona koʻrinar, balki.

but at the same time,


grammatical gender applies to all nouns.
Biroq grammatik gender ot soʻz
turkumidagi barcha soʻzlarga qoʻllaniladi.

but at the same time,


grammatical gender applies to all nouns.

but at the same time,


grammatical gender applies to all nouns.
Demakki, ot soʻz turkumida ifodalanuvchi
istalgan narsa haqidagi fikrlaringiz

Demakki, ot soʻz turkumida ifodalanuvchi


istalgan narsa haqidagi fikrlaringiz

That means language can shape


how you're thinking
Demakki, ot soʻz turkumida ifodalanuvchi
istalgan narsa haqidagi fikrlaringiz

Demakki, ot soʻz turkumida ifodalanuvchi


istalgan narsa haqidagi fikrlaringiz

about anything that can be


named by a noun.
Demakki, ot soʻz turkumida ifodalanuvchi
istalgan narsa haqidagi fikrlaringiz

about anything that can be


named by a noun.

about anything that can be


named by a noun.
til xususiyatlariga qarab oʻzgaradi.

That's a lot of stuff.


Bunday narsalar koʻp-a?

And finally, I gave you an example


of how language can shape things
Soʻngra biz aybni belgilash,
jazolash, guvoh xotirasi kabi

And finally, I gave you an example


of how language can shape things

And finally, I gave you an example


of how language can shape things
har bir inson oʻzidan kelib
baholaydigan

har bir inson oʻzidan kelib


baholaydigan

that have personal weight to us --


har bir inson oʻzidan kelib
baholaydigan

ideas like blame and punishment


or eyewitness memory.
jarayonlarda tilning oʻrnini
koʻrib chiqdik.

ideas like blame and punishment


or eyewitness memory.

ideas like blame and punishment


or eyewitness memory.
Kundalik hayotimizda bunday jarayonlar
katta ahamiyatga ega.

Kundalik hayotimizda bunday jarayonlar


katta ahamiyatga ega.

These are important things


in our daily lives.
Kundalik hayotimizda bunday jarayonlar
katta ahamiyatga ega.

Kundalik hayotimizda bunday jarayonlar


katta ahamiyatga ega.

Now, the beauty of linguistic diversity


is that it reveals to us
Tillardagi xilma-xillik
inson onggi qanchalik moslashuvchan,

just how ingenious and how flexible


the human mind is.
zukko ekanligini koʻrsatib beradi.

Human minds have invented


not one cognitive universe, but 7,000 --
Onggimiz birgina olamni emas,
7000 tasini koʻra biladi –

there are 7,000 languages


spoken around the world.
dunyoda 7000 ta til mavjud.

Va biz bundan-da koʻpini


oʻylab topa olamiz.

And we can create many more --


Va biz bundan-da koʻpini
oʻylab topa olamiz.

languages, of course, are living things,


Tillarning ham joni bor:

things that we can hone


and change to suit our needs.
biz ularni oʻz zaruriyatlarimizga qarab
oʻzgartira olamiz.

The tragic thing is that we're losing


so much of this linguistic diversity
Achinarlisi, biz tillardagi xilma-xillik
qadriga yetmayabmiz.

The tragic thing is that we're losing


so much of this linguistic diversity

The tragic thing is that we're losing


so much of this linguistic diversity
Hech ham.

Hech ham.


all the time.


Hech ham.

all the time.


all the time.


Har haftada taxminan bitta til
yoʻqolib ketmoqda.

Har haftada taxminan bitta til


yoʻqolib ketmoqda.

We're losing about one language a week,


Har haftada taxminan bitta til
yoʻqolib ketmoqda.

Har haftada taxminan bitta til


yoʻqolib ketmoqda.

and by some estimates,


Har haftada taxminan bitta til
yoʻqolib ketmoqda.

and by some estimates,


and by some estimates,


Baʼzi taxminlarga koʻra esa,

half of the world's languages


will be gone in the next hundred years.
kelasi 100 yil ichida mavjud tillarning
yarmi yoʻq boʻladi.

And the even worse news is that right now,


Bundan ham ayanchlisi –

almost everything we know about


the human mind and human brain
biz inson miyasi va onggi haqida
bilganlarimizning hammasi

is based on studies of usually American


English-speaking undergraduates
odatda ingliz tilida soʻzlashuvchi
universitet bitiruvchilarining

at universities.


tadqiqotlaridan olingan.

That excludes almost all humans. Right?


Aksariyat aholi buning ichiga kirmaydi,
shundaymi?

So what we know about the human mind


is actually incredibly narrow and biased,
Qisqacha qilib aytganda,inson onggiga oid
barcha bilimlar juda tor va xurofotga boy.

and our science has to do better.


Bu sohada hali koʻp ishlar
qilinishi kerak.

Soʼzimni shu yakuniy fikrlar


bilan tugatmoqchiman.

I want to leave you


with this final thought.
Soʼzimni shu yakuniy fikrlar
bilan tugatmoqchiman.

I've told you about how speakers


of different languages think differently,
Turli tilda soʻzlashuvchilar turlicha
fikrlashlari haqida aytib oʻtgandim.

but of course, that's not about


how people elsewhere think.
Biroq masala boshqalar qanday
fikrlashida emas,

It's about how you think.


siz qanday fikrlashingizda.

It's how the language that you speak


shapes the way that you think.
Gap siz ishlatadigan til fikrlashingizga
qanday taʼsir koʻrsatayotganida.

And that gives you the opportunity to ask,


Shunda quyidagi savollarga
oʻrin tugʻiladi:

"Why do I think the way that I do?"


"Nega aynan shunday fikrlayabman?"

"Why do I think the way that I do?"


"Why do I think the way that I do?"


"Nima qilsam
boshqacha fikrlaydigan boʻlaman?"

"Nima qilsam


boshqacha fikrlaydigan boʻlaman?"

"How could I think differently?"


"Nima qilsam
boshqacha fikrlaydigan boʻlaman?"

"Nima qilsam


boshqacha fikrlaydigan boʻlaman?"

And also,


Ha, yana

"What thoughts do I wish to create?"


"Qanday fikrlashni xohlar edim?"

Eʼtiboringiz uchun katta rahmat.


Thank you very much.


Eʼtiboringiz uchun katta rahmat.

(Applause)


(Qarsaklar)

Download 28,45 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish