Хотира ва унинг асосий механизмлари Н. Х. Холйигитова

Хотира ва унинг асосий механизмлари
Н.Х.Холйигитова
Режа:
Хотира ҳакида умумий тушунча.
Хотиранинг физиологик асослари.
Хотира турларининг психологик таснифи. Хотиранинг шаклланиши ва ривожланиши
ХОТИРА - тажрибамизга алоқадор ҳар қандай маълумотни эслаб қолиш, эсда сақлаш, эсга тушириш ва унутиш билан боғлиқ мураккаб жараёндир.
Хотира - атроф муҳитдаги воқеликни бевосита ва билвосита, ихтиёрий ва ихтиёрсиз равишда, пассив ва актив ҳолда, репродуктив ва продуктив тарзда, вербал ва новербал шаклда, мантиқий ва механик йўл билан акс эттирувчи эсда олиб қолиш, эсда сақлаш, қайтадан эсга тушириш, унутиш ҳамда таниш, эслашдан иборат психик жараён, алоҳида ва умумийликни намоён қилувчи ижтимоий ҳодиса, барча таассуротларни ижодий қайта ишлашга йўналтирилган мнемик (юнон mnema-хотира) фаолиятдир.
Xoтирa турлaри
Псиxик aктивлик фaoлиятигa кўрa
Хaрaкaт
Oбрaз
Эмoциoнaл
Сўз-мaънo
Мaтeриянинг дaвoмийлигигa кўрa
Қисқa муддaтли
Узoқ муддaтли
Oпeрaтив
Фaoлият мaқсaдигa кўрa
Иxтиёрсиз
Иxтиёрий
Амнезия - хотира фаолиятининг қисман бузилиши ёки тўлиқ йўқолишидаи иборат руҳий нуқсон.
Амнезия ҳолатида киши баъзан ҳатто ўз исми шарифини унутиб қўйиши ҳам мумкин.
Амнезия ҳолати турли касалликлар (мас. менингит) ёки бош мия қобиғининг зарарланиши натижасида содир бўлади.

Реминисценция - (лат. reminiscen сал-пал эслаш) реминисценция; зарур пайтда эсга тушмаган ёки аввал унутилган деб ҳисобланган материалларнинг кейинчалик эсга тушишидан иборат хотира жараёни; вақтинчалик унутиш. Реминисценциянинг сабаби асаб тизимининг чарчаши, заҳарланиши ёки шахснинг кучли ҳаяжонланиши ва ҳоказолардан келиб чиқиши мумкин.

Реминисценция - (лат. reminiscen сал-пал эслаш) реминисценция; зарур пайтда эсга тушмаган ёки аввал унутилган деб ҳисобланган материалларнинг кейинчалик эсга тушишидан иборат хотира жараёни; вақтинчалик унутиш. Реминисценциянинг сабаби асаб тизимининг чарчаши, заҳарланиши ёки шахснинг кучли ҳаяжонланиши ва ҳоказолардан келиб чиқиши мумкин.