54
Makkajo‘xorining tez pishar navlarini yoki bodroq makkajo‘xori
duragaylarni ang‘izga jumladan kuzgi bug‘doy arpa, kok no‘xat,
va ertagi
sabzavotlarning o‘rniga ham ekish mumkin. G‘o‘za beda almashlab ekiladi
makkajo‘xorining birinchi yilida beda bilan birga ekish mumkin.
Keying yillarda
makkajo‘xori qand lavlagi va xashaki lavlagi bilan ham birga qoshib ekiladi.
Bodroq makkajo‘xori don va silos uchun bahorda va yozda ekiladi. Bahorda
makkajo‘xori tuproqning sutkalik o‘rtacha tempuraturasi 10-20 gradus bo‘lganda
ekila boshlaydi. Makkajo‘xorining urug‘lari bita murtak ildizchasi bilan unib
chiqadi, keyinchalik bu ildizcha o‘simlik vegetasiya
davrining oxirigacha uzun
shaklli bo‘lib, o‘sadi va faoliyat ko‘rsatadi. Bundan keyin murtak yon shoxlari
paydo bo‘ladi, so‘ng kechroq qo‘shimcha bo‘g‘imi ildizchalar hosil bo‘ladi. Pastki
bo‘g‘imlardan hosil bo‘lgan yirikroq ildizlar o‘simlikni
yotib qolishidan
saqlaydigan tirgak vazifasini bajaradi. Makkajo‘xorining ildizi 1,5 m dan 4 m
chuqurlikgacha yetishi mumkin
O‘zbekistonda bahor paytida tempiratura tez ko‘tarilishi tufayli
makkajo‘xori ekish muddatlari janubiy rayonlarda 15-20 martga.
Toshkent va
Samarqand viloyatlarga 20-25 martga. Xorazm viloyati va Qoraqalpoqiston
respublikalarida aprelning ikkinchi yarmiga to‘g‘ri keladi. Makkajo‘xori
chigit
ekilishidan oldin ekib olingani maqul chunki u tuproq namligidan yaxshi
foydalanadi va kam sug‘oriladi.
Bodroq makkajo‘xori duragaylari 60x60 yoki 70x70 sm sxemada uyalarga
aniq miqdorda urug‘ tashlaydigan kvadrat uyalab
ekuvchi selkalarda ekish
maqsadga muvofiq bo‘ladi, chunki bunda hosilni mashinada yig‘ib olish
imkoniyati tug‘iladi.
Makkajo‘xori
yuqori
hosilli
ekin
hisoblanadi
O‘zbekistonning
sug‘oriladigan yerlarida uning har gektaridan 70 – 110 don va 700-1000 s ko‘k
poya
yetishtirish mumkin, lekin ilg‘or dehqon va fermer xo‘jaliklarida
makkajo‘xoridan bundan ham yuqori hosil olmoqdalar.
Umuman, dunyo dehqonchiligida 130-133 mln. gektar maydonga ekiladi. Har
yili dunyoda 555-560 mln. tonna jumladan Osiyo mamlakatlarida 88,6-90,0 mln
6
55
tonna makkajo‘xori doni yetishtiriladi. O‘zbekistonning sug‘oriladigan yerlarida
100-110 s/ga don hosili , 800-1000 s/ga silos massa yetishtirish mumkin [21].
Bodroq makkajo‘xori kenja turlaridan hamma agrotexnik chora tadbirlari tog‘ri
qo‘llanilganda sifatli yem-xashak va yuqori don hosili yetishtirish mumkin.
3.5 - jadval
Do'stlaringiz bilan baham: