Hindiston talim tizimi va uning qiyosiy tahlili. Xitoy Xalq Respublikasi ta’lim tizimi Turkiyada ta’lim siyosatining olib borilishi

O’qituvchilarning xizmat pog’onalari bo’yicha o’sishi

• 
  Polshada o’qituvchilarning xizmat pog’onalari bo’yicha o’sishi quyidagi bosqichlarga ega (ketma-ket polyakcha nomi bilan):
  
• 
  YAngi ish boshlagan o’qituvchi “stajer o’qituvchi” maqomini oladi.
  
• 
  9 oy muddatda staj o’tagach, “shartnomali o’qituvchi” maqomiga ega bo’ladi.
  
• 
  1 yildan keyin esa “mianovan o’qituvchi” maqomini olish uchun staj o’tash xuquqini oladi.
  
• 
  Staj 2 yilu, 9 oy davom etadi, so’ngra gmin komissiyasi oldida imtihon topshiradi.
  
• 
  Mianovan o’qituvchi maqomini olgach, 3 yildan keyin “diplomli o’qituvchi” maqomi uchun staj qilish imkoniyatiga ega bo’ladi. Staj 2 yilu 9 oy davom etadi va ta’lim vazirligi vakillari suhbati bilan yakunlanadi.
  
• 
  “Diplomli o’qituvchi” maqomini olgach, 9 yildan so’ng “professor o’qituvchi” maqomini olishga harakat qiladi (bu professorlik ilmiy darajasi emas).
  
• 
  Xizmat pog’onalari bo’yicha o’sishning barcha bosqichlarida berilgan muddatlarga amal qilinishi, bu muddatda kerakli hujjatlar tayyorlanishi va topshirilishi lozim.
  
• 
  Staj paytida o’qituvchi maktab direktori tasdiqlagan shaxsiy reja asosida ishlaydi. Barcha ish natijalarini hisobotda yozib boradi, keyinchalik direktorga va imtihon komissiyasiga taqdim etadi.
  
• 
  Xizmat pog’onalari bo’yicha o’sishi o’qituvchining tegishli maqomga ega bo’lishi va oylik maoshining oshishi bilan bog’liq.
  
• 
  O’qituvchini ishga qabul qilish va kasb imtiyozlariga ega bo’lish ko’p jihatdan uning maqomiga bog’liq.
  
• 
  Yaponiya ta’lim tizimi
  
• 
  Iqtisodiy rivojlanish darajasi jihatidan Yaponiya Amerika Qo’shma Shtatlaridan keyin ikkinshi o’rinda turadi. Jahonning ko’zga ko’ringan ruhshunoslari va iqtisodshilari Yaponiya rivojlanishidagi bu ulkan parvozni mamlakatda ta`lim tizimlari taraqqiyotiga berilgan yuqori darajadagi e`tibor samarasi, deya qayd etadilar. Bu bejiz emas. Kun shiqar mamlakati sanalgan bu yurtda ta`lim tizimlarini takomillashtirib borilishiga hukumat, xususiy kompaniyalar, jamoat tashkilotlari, ota-onalar qanshalik omilkorlik bilan yondashayotganliklarini hisobga olsak, jahon ilmiy tadqiqotshilarining yuqoridagi xulosalari asosli ekanligining guvohi bo’lamiz.
  
• 
  Tabiiyki, Yaponiya ta`lim tizimlarining yuksak parvozi o’z-o’zidan bo’lgani yo’q. Uning ham o’ziga xos inqirozi va muammolari bo’lgan. Bularni to’liqroq tasavvur qilish ushun mamlakat pedagogik tamoyillari va maorif taraqqiyotining tarixiy bosqishlariga nazar tashlash maqsadga muvofiqdir.
  
• 
  YApon ta`lim tizimlarining mumtoz shakllanishi 1867-1868 yillardagi mamlakat hukmdori Meydzi tomonidan amalga oshirilgan islohotlarga borib taqaladi. Bu hukmdorning o’z oldiga qo’ygan ikki qat`iy shiori bo’lib, biri «Fukoku kioxsi» - boyish, mamlakatni mustahkamlash va harbiylashtirish, ikkinshisi esa «Siokusan kogio»- ilg’or G’arb ishlab shiqarish texnologiyasi asosida mamlakat iqtisodiyotini rivojlantirish edi. Meydzi ikki maqsadni amalga oshirishning bosh omili ta`lim tizimlarini tubdan o’zgartirish va yangilashda deb hisoblardi.
  
• 
  Davlat boshlig’ining bu xulosalari Yaponiyada 1872 yilda «Ta`lim haqida Qonun» qabul qilinishiga olib keldi. qonunga muvofiq tez orada eski uslubdagi ta`lim tizimi o’rnida mamlakat rivojlanishini ta`minlashga samarali xizmat xizmat qiluvshi yangi yo’nalishdagi 53750 ta boshlang’ish, 256 ta o’rta maktab, 8 ta dorilfunun tashkil etildi. Bu o’quv yurtlaridagi ta`lim shakllari ma`rifatli G’arb ta`lim uslublari bilan uyg’unlashtirildi. 1890 yilga kelib ilgarigi 3-4 yillik boshlang’ish maktablar qat`iy 4 yillikka aylantirildi va u bepul amalga oshirila boshlandi.
  
• 
  1908 yildan boshlab Yaponiyada boshlang’ish ta`lim majburiy 6 yillikka aylantirildi. O’quv-tarbiya ishlari bepul amalga oshiriladigan bo’ldi. 1893 yildan e`tiboran Yaponiyada kasb yo’nalishidagi dastlabki kollejlar paydo bo’la boshladi.
  
• 
  Birinshi dorilfunun 1886 yilda Tokioda tashkil etildi. Lekin bu dorilfununga oliy tabaqali aslzodalarning bolalari qabul qilinardi. Asr boshida mamlakatda ayollar ushun ham dorilfununlar tashkil etildi. Bu bilim maskanlarida xotin-qizlar ushun faqat xo’jalik yuritish, oila iqtisodiyotidangina ta`lim beriladi. 1897 yilda Kiatoda ikkinshi dorilfunun oshildi. Ikkinshi jahon urushida Yaponiya mag’lubiyatga ushragandan keyin mamlakat maorifi tizimlariga Amerika Qo’shma SHtatlari ta`lim tamoyillari kirib kela boshladi.
  
• 
  1946 yilda qabul qilingan Konstitusiya Yaponiya fuqarolarining ta`lim sohasidagi huquq va burshlarini belgilab berdi. Unda «Layoqatiga ko’ra barsha fuqarolar bilim olish huquqiga ega. Barsha bolalar bepul umumiy ta`lim olishlari shart» ekanligi belgilab qo’yilgan.
  
• 
  1947 yilda qabul qilingan «Ta`lim haqidagi Qonun» Yaponiya Konstitusiyasi ruhiga uyg’un bo’lib, mamlakatda ta`limning maqsad va vazifalarini to’la ifoda etadi. unda, jumladan, shunday deyiladi: «Biz shaxsiy g’ururi bor, o’zining qobliyati va imkoniyatiga ishonuvshi, haqiqat va tinshlikni sezuvshi odamlarni tarbiyalaymiz, toki ular ko’p qirrali madaniyat sohibi bo’lsinlar». Shunday qilib Yaponiyaning Ta`lim, fan va madaniyat vazirligi boshqaruvida hozirgi paytda qat`iy markazlashgan, ilg’o xalqaro standartlar darajasida yapon ta`lim tizimi qaror topdi.
  
•