“Himoyaga tavsiya etilsin” Kasbiy ta`lim fakulteti

                                           1. 3-rasm. Qozon sxemalari. 

a – tabiiy tsirkulyatsiyali; b – majburiy tsirkulyatsiyali; 1 – baraban; 2 – isitish sirtlari; 3 – 

bug‘ qizdirgich; 4 – ekonomayzer; 5 – havo isitkich. 

Majburiy  tsirkulyatsiyali  qozonlarda  suv  bilan  suv-bug‘  aralashmasi 

tsirkulyatsion  nasos  yordamida  harakatlantiriladi.  Zamonaviy  qozon 

agregatlari  asosan  tabiiy  yoki  suniy  gazda,  mazutda,  changsimon  ko‘mirda 

---

                                                                                              

      11 

ishlaydi. Zamonaviy qozon agregatlarining ishlab chiqaradigan bug‘ining sarfi 

400-450  t/soat,  bosimi  2,5  MPa  gacha,  temperaturasi  700-850  K  ga  yetadi. 

Qurilishi  jihatidan  zamonaviy  qozon  agregatlariga  kam  metall  sarflangan, 

boshqarish  yetarli  darajada  mexanizatsiyalashtirilgan  va  avtomatlashtirilgan, 

ekologik  nuqtaiy  nazardan  atrof  muhitga  o‘ta  zaharli  gazlarni  kamroq 

chiqaradi.  Bunga  -rasmda  keltirilgan  yuqori  quvvatli,  qattiq  yoqilg‘ida 

ishlaydigan tabiiy sirkulyatsiyali TP-100 markali (Taganrog zavodi, Rossiya) 

qozon  agregati  misol  bo‘la  oladi.  Bunday  qozonning  bug‘  unumdorligi  640 

t/soat,  bug‘ning  bosimi  14  MPa  va  temperaturasi  570

0

S,  qaynoq  havo 

temperaturasi  403

0

S,  chiqib  ketayotgan  gazlar  temperaturasi  128

0

S,  F.I.K. 

90,2%.  Hozirgi  vaqtda  qozon  agregatlarini  yig‘ishni  arzonlashtirish  va 

tezlashtirish maqsadida uning qismlari tayyor bloklar tarzida tayyorlanmoqda. 

Masalan, unumdorligi past va o‘rtacha (2,5 dan 15 kg/s gacha) bo‘lgan SU va 

SA  turdagi  (Belgorod  zavodi,  Rossiya)  qozonlar  olti  blokdan  tashkil  topgan. 

Bloklar  yig‘ish  maydoniga  oson  tashib  keltiriladi  va  u  yerda  qozon  agregati 

tezda yig‘iladi.