“Himoyaga ruxsat etaman” Markaz direktori M. K. Xalikova

Topshiriq.
Izohli diktant
Izohli diktant uchun qo‘shimcha savollar:
1-topshiriq. Ozbek tilini davrlarga ajrating va har birini izohlab bering.
2-topshiriq. XI-XII asrlarda yaratilgan asarlar haqida ma`lumot keltiring
3-topshiriq. Tayanch so`zlarni toping
4-topshiriq. Qsqartma otlar qatnashgan beshta gap tuzing.
O’quvchilar izohli diktant tarkibidagi qsqartma otlarning to‘la shaklini yozib chiqadilar: BAR – Birlashgan Arab Respublikasi, DTS – Davlat ta’lim standarti, O‘zMU — O‘zbekiston Milliy universiteti, filfak — filologiya fakulьteti v.h.
Qisqartma otlar orasiga hech qanday tinish belgilari qo‘yilmaydi. Agar shartli qsqartma bo‘lsa, orada nuqta qo‘yiladi; G‘. G‘ulom, H.O. (Hamid Olimjon) kabi. Qsqartma so‘zlar imlo, talaffuz, orfografiya bilan aloqadorlikda o‘rganiladi. Ular uslubiyatda takrordan saqlanish, yozuvda ixcham ko‘rinishi bilan katta amaliy ahamiyat kasb etadi.
“Ot” mavzusini o‘rganishda sathlararo aloqadorlik printsipiga asoslanib, otli birikmalar tuzish, tavsiya etilgan so‘zlardan foydalanib turli qolipli so‘z birikmalari hosil qilish kabi amaliy ishlar so‘z boyligini oshirish va nutq madaniyatini shakllantirishning muhim omilidir. Ayniqsa, berilgan tobe yoki bosh so‘zga muvofiq keladigan so‘zlar guruhini kengaytirish ham samarali ish usullaridan biri hisoblanadi.

jamoli charos

dovrug‘i chillaki
muzeylari daroyi
xiyobonlari kishmish
bozorlari husayni
shahrimiz atrofi hasayni uzumi
hokimi sultoni
qzlari buvaki
yigitlari toifi
ayollari qrmiska
keksalari

Ba’zan tobe so‘zga ma’nodosh, uyadosh, zid ma’noli so‘zlarni tanlash ham foydalidir.

keng (tor) go‘zal (oddiy)
to‘g‘ri (egri) chiroyli (xunuk)
yorug‘ (qorong‘i) ko‘cha ko‘rkam (ko‘rimsiz) qiz
tekis (notekis) nozik (polvon)
serqatnov (kamqatonov) barkamol (nuqsonli)
toza (chang)…v.h. ko‘hlik (paxmoq)...v.h.
Berilgan jadvallar asosida so‘z birikmalari hosil qilish, birikmalar ma’nosini izohlash, qiyoslash, ular ishtirokida gaplar tuzish, matnlar yaratish — so‘z boyligini oshirish va boyitish bilan bir qatorda so‘zlash mahoratini shakllantirish, o‘z fikrini ixcham, ravon, nutq sharoitiga mos ravishda ifodalash jarayonini tezlashtiradi, til imkoniyatlaridan unumli foydalanish ko‘nikmalarini takomillashtirishga xizmat qiladi.