Himoya qilishga ruxsat beraman

2.3.2-rasm.Davlat byudjeti ko’rsatkichlarining bajarilish darajasi, foizda. 

Rasmdan  ko’rinadiki,  2000-2004  yillar  davomida  mamlakatimiz  davlat 

byudjeti  taqchilligini  -1,0  foizdan  -0,4  foiz  darajasiga  qadar  pasaytirishga,  2005-

2008  yillar  davomida  esa  davlat  byudjeti  taqchilligiga  barham  berib,  davlat 

byudjeti profisitini 0,1 foizdan 1,5 foizga qadar oshirishga erishildi.  

Keyingi  yillarda  mazkur jarayonlarga ham  jahon  moliyaviy-iqtisodiy  inqirozi 

o’zining  salbiy  ta’sirini  ko’rsatishiga  qaramasdan,  byudjet  profisitini  saqlab 

qolishga  erishilmoqda.  Xususan,  juda  murakkab  kechgan  2011  yilda  ham 

maqsadga  muvofiq  yo’naltirilgan  chora-tadbirlar  natijasida  byudjet  daromadlari 

uning xarajatlaridan ortish hajmi YaIMning 0,4 foizi darajasida bo’lishiga erishildi. 

Umuman  olganda,  davlat  byudjeti  sohasidagi  bunday  natijalarni  qo’lga  kiritishda 

mamlakatimiz  iqtisodiyotini  bosqichma-bosqich  o’zgartirish  va  erkinlashtirish, 

                                         

6

  Ўзбекистон  Республикаси  иқтисодий-ижтимоий  тараққиётининг  мустақиллик  йилларидаги  (1990-2010 

йиллар)  асосий  тенденция  ва  кўрсаткичлари  ҳамда  2011-2015  йилларга  мўлжалланган  прогнозлари: 

статистик тўплам. – Т.: “Ўзбекистон”, 2011, 59-61-б. 

---

 

 

ilgari  davlat  zimmasida  bo’lgan  bir  qancha  vazifalarning  xususiy  sektorga 

o’tkazish  orqali  davlat  byudjeti  xarajatlarini  optimallashtirish,  yangi  sanoat 

yo’nalishlarining  rivojlantirilishi  hamda  xususiy  sektor  moliyaviy  holatining 

mustahkamlanishi, shuningdek, uning mamlakat iqtisodiyotidagi roli va ulushining 

ortishi kabi omillar sezilarli ta’sir ko’rsatdi.      

Mustaqillik  yillarida  davlat  byudjeti  xarajatlarining  tarkibi  sifat  jihatidan 

o’zgardi.  Hozirgi  vaqtda  davlat  xarajatlari  tarkibida  kuchli  ijtimoiy  siyosat  va 

aholini  ijtimoiy  himoya  qilishni  amalga  oshirishni  moliyalashtirish  asosiy  o’rin 

tutadi.  Natijada  ijtimoiy  soha  va  aholini  ijtimoiy  qo’llab-quvvatlashga 

yo’naltiriladigan xarajatlar ulushi 1990 yildagi 31,5 foizdan 2000 yilda 42,5 foizga 

va  2010  yilda  59  foizga  izchil  o’sdi

7

.  2011yilda  Davlat  byudjetining  xarajatlar 

qismi  2010yilga  nisbatan  25,4  foizga,  2000yilga  nisbatan  esa  qariyb  17,8  barobar 

o’sdi.  Qayd  etish  joizki,  davlat  byudjeti  xarajatlarining  58,7  foizi  ijtimoiy  sohani 

moliyalash  va  aholining  kam  ta’minlangan  qatlamlarini  qo’llab-quvvatlashga 

yo’naltirildi.  

2012yilning  1yanvar  holatiga  ko’ra,  mamlakatimizning  umumiy  tashqi  qarzi 

yalpi  ichki  mahsulotning 17,5 foizidan, eksport hajmiga  nisbatan esa 53,7 foizdan 

oshmaganiga  alohida  e’tiborni  jalb  etib,  bunday  raqamlar  xalqaro  mezonlar 

bo’yicha  “Har  jihatdan  maqbul  holat”  deb  hisoblanishini  qayd  etdi.  Bularning 

barchasi  mustaqilligimizning  ilk  yillaridan  boshlab  ham  davlat,  ham  tijorat 

banklari,  kompaniya  va  korxonalar  miqyosida  har  tomonlama  puxta  o’ylangan 

chetdan qarz olish siyosatini amalga oshirib kelayotganimiz bilan bog’liqdir.  

Yuqoridagi  fikr-mulohazalardan  xulosa  qilish  mumkinki,  keyingi  yillarda 

jahon  iqtisodiyotida  kuzatilayotgan  o’zgarishlar  va  turli  salbiy  tendensiyalarga 

qaramasdan,  O’zbekistonda  olib  borilayotgan  samarali  iqtisodiy  siyosat  hamda 

xalqimizning  fidokorona  mehnati  evaziga  juda  katta  ijobiy  natijalar  qo’lga 

kiritilmoqda, 

iqtisodiyotimizda 

jiddiy 

tarkibiy 

va 

sifat 

o’zgarishlariga 

erishilmoqda.  

                                         

7

  Ўзбекистон  Республикаси  иқтисодий-ижтимоий  тараққиётининг  мустақиллик  йилларидаги  (1990-2010 

йиллар)  асосий  тенденция  ва  кўрсаткичлари  ҳамда  2011-2015  йилларга  мўлжалланган  прогнозлари: 

статистик тўплам. – Т.: “Ўзбекистон”, 2011, 59-61-б. 

---