Химмотология

8.12. Пластик сурков мойлари ишлаб чикариш босқичлари


Кўпгина пластик сурков мойларини ишлаб чиқариш жараёнлари асосан қуйидаги босқичлардан иборат бўлади: хом ашёни тайёрлаш; қуюқлаштиргични тайёрлаш; қуюқлаштиргични термомеханик диспергирлаш; қоришмани совутиш; ажратиш операциялари. Пластик сурков мойининг турига қараб технологик жараённи ажратиш босқичлари ўтказилмаслиги мумкин.
Хом ашёни тайёрлаш дастлаб фильтрлашдан ёки ёғ ва ёғ кислоталарини тиндиришдан, зарур хусусиятга эга бўлган дисперсион муҳитни олиш учун мойларни аралаштиришдан, керакли концентрациядаги ишқор эритмаларини тайёрлашдан иборат. Қуюқлаштиргични тайёрлаш совунли сурков мойларини ишлаб чиқаришдаги асосий босқичлардан бири ҳисобланади, қайсики сурков мойларини қайнатиш жараёнида тайёрлаган совун ёки қуруқ совунлардан олиш мумкин бўлган. Биринчи ҳолда совунли сурков мойларини тайёрлаш жараёни кўпроқ углеводородли сурков мойларини ишлаб чиқаришга ўхшаш. Улар орасидаги фарқ суюқ муҳитда совунли қуюқлаштиргични диспергирлаш температурасининг юқорилигидадир (140-230⁰С).
Қуюқлаштиргични дисперсион муҳитда термомеханик диспергирлаш бир пайтнинг ўзида термик ва механик таьсир остида амалга оширилади, бу эса қаттиқ фазанинг коллоид ёки чин эритма ҳосил қилиб эришига олиб келади. Ноорганик қуюқлаштиргачларни диспергирлаш 40-60⁰С температурада ва интенсив механик таьсир остида ўтади.
Қуюқлаштиргичнинг мойдаги қоришмасини совутиш босқичида маьлум даражада уларнинг хусусиятларини аниқлаб берувчи сурков мойларининг структураси шаклланади.
Бўлаклаш операциялари (гомогенизация, фильтрлаш, деаэрация қилиш ва расфасовка)- сурков мойларини тайёрлашнинг сўнгги босқичидир.
Сурков мойларига гомогенизация жараёнида тушган ҳаво деаэрациялашда йўқотилади. Бунинг натижасида сурков мойларининг оксидланишга бўлган қобилияти ортади, уларнинг ташқи кўриниши яхшиланади ва зичлиги маьлум миқдорда ортади. Сурков мойи таркибидан ҳаво уни юпқа қатламда вакуум остида сиқиш натижасида йўқотилади. Гомогенизация ва деаэрациялаш жараёнлари биргаликда олиб борилиши мумкин. Сурков мойлари таркибидан механик аралашмаларни йўқотиш учун уларни металл сеткали фильтрлаш элементларидан сиқиб ёки дисклар орасидаги тешикни тозалаб фильтрлашади.