Хфх лек Хосилбеков

Gidrodinamik falokatlarning sabablari va turlari. 
Markaziy Osiyo hududida quyidagi 
gidrotexnika  inshootlari  mavjud  Qayroqqum,  Chordara,  Toxtagul,  Andijon,  Karkidon, 
Tolimarjon, 
Nurek,  Ragun  va  boshqalar.  O’zbekiston  Respublikasida  hozirgi  paytda  18,9mlrd.700  mln. 
m
3
suv 
sig’dira oladigan 53 ta suv ombori, daryo suvlarini viloyat va tumanlarga taqsimlab beruvchi 
150dan ortiq suv to’g’onlari, 28122 km uzunlikdagi magistral kanallar va boshqa zarur suv 
inshootlari mavjud. Harbiy sharoitda yoki favqulodda vaziyat jarayonida ular ma’lum xavf 
tug’diradilar. Gidrotexnik xavfli inshootda sodir bo’lishi mumkin bo’lgan favqulodda 
vaziyatlarning shikastlovchi omillari va ko’rsatkichlari quyidagilardan iborat: 
• to’g’onni urib ketgan to’lqinning balandligi 20m va tezligi 3-100 km/soat gacha; 
• to’g’onni urib ketgan to’lqin cho’qqisi va old tomonining etib kelish vaqti (to’lqin tezligiga 
va joyning qancha oraliqda ekaniga qarab); 
• suv bosish hududining chegaralari (yer yuzasi relyefi qandayligiga qarab); 
• suv bosishning maksimal va amaldagi chuqurligi (relyefning qandayligiga, to’g’onni urib 
ketgan to’lqinning balandligi qandayligiga qarab); 
• suv bosish qancha davom etishi (bir necha soatdan bir necha kecha kunduzgacha)dan iborat. 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

Texnogen tusdagi xavfli holatlardan yana biri,