Хфх лек Хосилбеков

O’t o’chirgichlar 
- yong’in boshlanish vaqtida o’chirish uchun qo’llaniladi. O’t o’chiruvchi 
moddalarning  tarkibiga  qarab  o’t  o’chirgichlar  ko’pikli,  gazsimon,  suyuq,  kukunsimon 
guro’hlarga 
bo’linadi. 
Yong’inni o’chirish vositalari ishlab chiqarish binolari joylashgan maydonda maxsus 
taxtalarga  (shitlarda)  terib  qo’yiladi  (8.13-rasm).  To’siqlar  imoratlar  orasidagi  masofadan 
100m 
o’tga  xavfli  materiallar  saqlanadigan  joydan  50m  oraliqda  qo’yiladi.  Yong’in  o’chirish 
vositalari 
qizil rangda bo’ladi, undagi yozuvlar esa oq rang bilan yoziladi. 
Bundan tashqari, yong’in tarqalib ketamaslikgi va o’z vaqtida lokalizatsiya qilish uchun 
sprinkler qurilmalaridan ham keng foydalaniladi (8.8, 8.9, 8.10-rasmlar). Sprinkler qurilmalari 
suv 
quvurlari  tarmog’idan  iborat  bo’lib,  imoratni  shipiga  purkagich-kallaklar  (forsunkalar) 
quvurlarga 
burab mahkamlanadi. Bu tarmoqqa suv quvurlar yoki idishdan nasoslar yordamida suv beriladi. 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

Qurilmaning  asosiy  qismi  -  sprinkler  purkagich-kallak  hisoblanadi  (8.9-rasm).  Harorat 
belgilangan 
qiymatdan oshib ketganda unga o’rnatilgan oson eruvchi metall erib ketadi va suv yo’li ochiladi. 
132 
Suv sprinkler kallagiga urilib maydalanib atrofga sochiladi. Kallakdagi o’rnatma 72°, 95°, 141° 
va 
182° haroratga mo’ljallangan. Sprinklerlarni shunday joylashtirish kerakki, har bir kallak 12 m
2 
pol 
yuzasiga va yong’in xavfi yuqori bo’lgan joylarda 9 m
2 
yuzaga suv sochilishga mo’ljallangan 
bo’lishi kerak (8.8-rasm). 
8.8-rasm. Suv sprenkler qurilmasining 8.9-rasm. Yengil eruvchan metall qulfli 
o’rnatish sxemasi sprinkler kallagi 
1- sprinklerlar; 2-taqsimlovchi quvurlar; 1-shtutser; 2-bronza halqa; 3- metall 
3-ta’minlovchi quvur; 4- xabar beruvchi; diafragma; 4-shisha sharcha- qopqoq; 
ovozli qurilma; 5 –signal qurilmasi 5-yengil eruvchan metalldan yasalgan 
qulof; 6- suvni sochib beruvchi rozetka. 
8.10-rasm. Sprinkler qurilmasini ishlash printsipi sxemasi 
1-suv  havzasi;  2-asosiy  suv  ta’minlagich;  3-suv  yo’naltiruvchi  nay;  4-yordamchi  suv 
ta’minlagich; 
5-nazorat-signal klapani; 6-signal beruvchi asbob; 7-taqsimlovchi nay; 8-sprinklerli suv 
yog’dirgich.