Хфх лек Хосилбеков

«Insonmashina 
» 
tizimining faoliyati samaradorlik ko’rsatkichlariga bog’liq. 
Ishlarni me’yorga solish va qonunlar asosida belgilab berish uchun 
ergonomika 
fani 
vujudga keldi. 
Ergonomikaning 
asl ma’nosi –lotinchadan 
–
ergon 
- ish va 
nomos 
– qonunni 
bildiradi. 
Ergonomika – mehnat va ishchi jarayonlar qonuniyati to’g’risidagi fandir. Bu fan 
inson faoliyatini «inson-mashina–muhit» tizimini o’rganadi. Bu tizimda mashina deb texnik 
7 
vositalar yig’indisiga aytiladi va bulardan inson o’z faoliyati jarayonida foydalanadi. Tizimdagi 
muhit- bu ishlab chiqarish hududidagi mikroiqlim va boshqa sanitariya va gigiyenik holatlarni 
ko’rsatkichlari bilan belgilanadi. 
Ergonomika fanining asosiy maqsadi - ishlab chiqarish muhiti, uskuna va qurilmalarni 
hamda mashinalarni inson qobilyatlariga moslashtirish, ishlab chiqarish jarayonlarini 
optimizatsiyalash va mehnat xavfsizligini yuqori darajada ta’minlab berishdan iboratdir. 
Ergonomika fani 
antropologiya
, 
fiziologiya
, 
injenerlik psixologiyasi va mehnat gigiyenasi 
fanlari negizida vujudga keldi. Insonni ko’rish, eshitish va sezish qobilyatlarini hisobga olib, 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

mashina va uskunalarni boshqaruv tizimda turli ko’rinishdagi, ovozli, yorug’lik ko’rinishdagi 
signallar qo’llanilishi evaziga, inson o’zini sezgi organlari orqali bularni ishlab chiqarish 
jarayoni davomida farq qila oladi va boshqaradi. 
Ayniqsa kishilarni jismoniy (fiziologik), ruhiy va biologik xususiyatlarini o’rganish, 
ishlab chiqarish vositalari va foydalanadigan buyumlarning xavfsizlik darjasini oshishini 
ta’milashga asosiy mezon bo’lib xizmat qildi.