Хфх лек Хосилбеков

Shovqindan himoyalanish. Insonning eshitish a’zolari tovush o’zgarishining
absolyutmasligini sezibgina qolmasdan, tovush jadalligini va tovush bosimining o’sishini aniqlaydi.
Shuning uchun ham tovushning miqdoriga baho berilayotganda faqatgina tovush jadalligini hisobga
olibgina qolmasdan, balki tovush to’la darajasini hisobga olinadi.
Zararsiz va oddiy shovqinlarning kuchi 40 detsibelgacha etadi, yuk mashinasining shovqin
kuchi esa 105-110 detsibelga tengdir, 80 detsibeldan yuqori shovqin kishi organizmiga salbiy ta’sir
qila boshlaydi, 120 detsibeldan yuqorisi kishi asabini jarohatlashga olib keladi. Ba’zi ma’lumotlarga
asosan shovqin kishi umrini 3-12 yilgacha qisqartirishi, yosh organizmning o’sish tezligini 15- 57%
gacha kamaytirishi mumkin. Sanoat korxonalarini loyihalashtirishdagi sanitariya me’yorlarida(SM
245-71) ishlab chiqarish korxonalarining xonalari va ularning hududlarida ruxsat etilgan me’yoriy
tovush ish turiga qarab 50 Db -80 Db dan ko’p bo’lmasligi lozim.
Shovqin insonga salbiy ta’sir etganligi uchun ruxsat etilgan chegaralar qo’yilgan, ya’ni past chastotali shovqinlar uchun 90-100 DB, o’rtacha chastotali shovqinlar uchun 85-90 DB, yuqori chastotali shovqinlar uchun 75-85 DB.
44

ГОСТ 12.1.005-86 bo’yicha ish joylari havosi tarkibidagi ayrim zararli moddalarning ruxsat etiladigan me’yori (MRK), mg/m3 4.2-jadval

Moddalar MRK
Xavf darajasi
Moddalarning holati Organizmga ta’sir turi Ammiak Benzin Chang:
don
Un va yog’och Paxta
Tamaki Choy
20,0
100,0
4,0
6,0
2,0
3,0
3,0
4
4
3
4
4
3
3
b b a a a a a
-
-
A,f
A,f
A,f A
-
Mineral o’g’itlar Superfosfat Sulfoammiakli o’g’itlar Fosforantlar
Kaliy xlorid Kaliy sulfat Ammofos Kaliy nitrat 5
25
6
5
10
6
5
3
4
4
3
3
4
3
a
b-a
a a a a a
-
- 0
-
- F
-
Pestitsidlar Gensaxlorbutadiyen Geterofos
Karbofos Metafos Ftalofos Bayleton Vitavaks 0,005
0,02
0,5
0,1
0,3
0,5
1,0
1
1
2
1
2
2
2
b
b-a
b-a
b-a
b-a
b-a a
-
-
-
-
-
-
-
Eslatma; b-bug’ yoki gazlar; a-aerozol; b,a- bug’ va aerozollarning aralashmasi; 0-ta’sir qilish mexanizmi o’tkir yo’naltirilgan moddalar. A-ishlab chiqarish sharoitida allergik kasalliklarni keltarib chiqarishi mumkin bo’lgan moddalar; f-fibrogenli ta’sir etadigan aerozollar.
Aqliy mehnat bilan band shaxslar uchun, binoning ichida shovqin 60 DB dan oshmasligi
kerak. Shovqinni binoning ichidan tortib olish va shovqin manbaini izolyatsiya qilish ham mumkin.
Shovqinni kamaytirishning maqsadida quyidagi tadbirlarni amalga oshirish mumkin:

• 
  texnologik jarayonlarni o’zgartirish;
  
• 
  qurilmalarni kam shovqin chiqaradigani bilan almashtirish;
  
• 
  tovushni tarqatuvchi ekranlarni qo’llash;
  
• 
  yuqori chastotali shovqinlar uchun shovqin qaytargichlar o’rnatish;
  
• 
  qurilmalar va mashinalarni ishga yaroqli holatda saqlab turish va ishqalanadigan yuzalarni moylab turish.
  

Binoning shiftlariga va devorlariga shovqin kamaytirgichlarni o’rnatish, shovqin darajasini 6-12 Db gacha kamaytiradi. Shovqindan individual himoya vositalari orqali ham saqlaniladi.