Hazirgi zaman jamiyeti turmisin informacion texnologiyalarsiz koz aldimizga

---

Kirisiw
Hazirgi zaman jamiyeti turmisin informacion texnologiyalarsiz koz aldimizga 
keltirip bolmaydi Komfyuterler bank sistemasinda atom rekatorin qadagalawda 
quwatti bolistiriwde samalyot ham kosmik kemelerdi basqariwda h.t.b larda 
isletilmekte Hazirde komfyuter sistemalari ham telekomnikaciyalar mamleket 
qorganiw sistemasinin isenimliligin ham qawipsizligin aniqlaydi .Informaciyani 
saqlaw islew paydalaniwshiga jetkeriw joli menen informacion texnologiyalardi 
amelge asiradi
Biraq jamiyettin avtomatlastiriwdin joqari darejesine umtiliwi oni paydalanatugin 
information texnologiyalardin qawipsizligine baylanisli qoyadi. Hqiyqattan 
komfyuter sistemalarinin ken kolemdegi isletiliwi har dayim osip bariwshi 
informaciya kolemin islew proceslein avtomatlastiriw ga imkaniyat bersde bul 
proceslerdi agressiv tasirlerge qaraganda kushsiz qilip qoyadi ham demek 
informacion texnologiyalardan paydalaniwshilar aldinda jana mashqala – 
informacion qawipsizlik mashqalasi boldi
Qawipsizlik mashqalasi negizinde jana mashqala emes sebebi qawipsizligin 
tamiynlew har qanday Sistema ushin onin quramaliligi tabiyati qanday bolmasin 
birlemshi waziypa esaplanadi Biraq qorganiwshi obyekt informacion Sistema bolsa 
eki agressiv tasir qurallari informacion formada bolganda qorganiwdin uluwma 
jana texnologiyalardin ham metodlardin ajaratiwga tuwri keledi Asirese kopshilik 
paydalanatugin waqti boliniwshi sistemalarda ham paydalaniwshi sistemalarda 
qorgaw qurimallarina bolgan talap jane de joqariraq boladi Magliwmatlardi 
maqsitinde komfyuter qawipsizligi atamasi isletile baslandi.
Magliwmatlardi islewshi bolistirilgen sistemalardin payda boliwi qawipsizlik 
maselesine janasha jandasiwdin informalaniwina alip keledi Bizge malim bunday 
sistemlarda tarmaqlar ham kommunikacion uskeneler paydalaniwshilardin 
terinallari menen orayliq komfyuter ortasinda magliwmatlar almasiwga xizmet 
etedi sol sebepli magliwmatlar uzatiliwshi tarmaqlardi qorgaw zarurligi tuwildi 
ham sonin menen birge tarmaq qawipsizligi atamasi payda boldi Bunda bolek 
alingan local tarmaq emes balkim magliwmatlardi islewshi birlesken tarmaq 
penen baylaniskan karxana hukimet imaratlari ham oqiw orinlari tarmaqlardin 
bilspesi kozde tutiladi Soni aytip otiw kerek komfyuter ham tarmaq arasina aniq 
shegara qoyip bolmaydi. Misali komfyuter sistemasinin virus penen 
zaharleniwinen son virusti aniqlaw ham joq qiliwda komfyuter qawipsizligin lokal 
qurilmalarinan paydalaniwga tuwra keledi.