«Hayot faoliyati xavfsizligi»kafedrasi «Hayot faoliyati xavfsizligi»

Laboratoriya ishining bajarilish tartibi

 

M  -  417  asbobi  380/220  V  kuchlanishli  tarmoq  "Faza-  nol'"  zanjirlarining  qarshiligini 

o`lchash  uchun  qo`llaniladi.  Ishchi  o`lchash  chegarasi  0,1  dan  1,6  M  Om  gacha.  To`la  o`lchash 

---

chegarasi  esa 0 dan 2 M  Om gacha. Agar "Faza-  nol'" zanjirida qarshilik 2M  Om dan katta bo`lsa 

tok zanjirdan avtomatik ravishda o`chadi. 

M-417  ning  ishlash  tamoili  (printsipi)  ma`lum  zo`riqish  aktiv  qarshilikdagi  R

1

  kuchlanish 

tushuvini  aniqlashga  asoslangan  R

1

  dagi  kuchlanish  tushuvchi  faza  kuchlanishi  bilan  "faza-nol'" 

zanjiridagi kuchlanish tushuvlarining ayirmasiga tengdir. R

1

 aktiv qarshilik va kuchlanish o`zgarmas 

bo`lganidà  kuchlanishning  R

1

  ga  tushuvchi  "faza-nol'"  halqasining  (R

1

)  qarshiligiga  bog‘liq. 

Shuning  uchun  strelkali  o`lchash  asbobi  (IP)ni  Om  hisobida  darajalash  mumkin.  Turli  o`lchash 

hollarida  kuchlanish  o`zgarib  turganligi  sababli  o`lchashning  boshlashdan  oldin  M-417 

sozlanadi.(kalibrovkalanadi) va nolinchi simga o`lanishi tekshirilayotganda bir elektr iste`molchidan 

boshqa elektr iste`molchisiga o`tishda sozlanish (kalibrovka) tekshiriladi. M-417 ning old tomonida 

"sozlashni  tekshirish"  (proverka  kalibrovki)  KN-1  va  "o`lchash"  (izmerenie)  KN-2  tugmalari 

(knopkalari), sozlash dastagi Z=∞ va Z> 2 yozuvlari bo`lgan signal ( bildirgich ) chiroqlari, 20 A ga 

mo`ljallangan saqlagich va K1, K2 qisqichlaridan iborat. 

O`lchashdan  oldin  "Sozlagich"  (kalibirovka)  dastasini  chap  chetki  vaziyatga  qo`yish, 

asbobning  qisqichlariga  birlashtiruvchi  simlarni  ulash  kerak,  bu  simlardan  birini  prujinalanovchi 

qisqich  yordamida  tekshirilayotgan  elektr  uskunasining  qobig‘i  bo`yoqdan  tozalangan  joyiga, 

ikkinchi  esa  tarmoqning  taqsimlash  qurilmasidagi  (vdit)  qutblaridan  (faza)  biriga  ulash  lozim.  Bu 

ishni  bajarish  vaqtida  taqsimlash  qurilmasidan  (vdit)  kuchlanishni  uzib  qo`yish  kerak  bo`ladi.  M  - 

417  asbobi  kuchlanish  ostida  bo`lganida  ogohlantiruvchi  chiroq  Z=∞  yonadi.  Agar  u  yonmasa, 

demak  elektr  uskunaning  nolinchi  simga  o`lanish  zanjirida  uzilish  borligini  ko`rsatadi.  Shundan 

keyin  "Sozlash,  tekshirish"  (proverka,  kalibirovka)  tugmasi  yordamida  asbob  IPning 

ko`rsatkichining  stsrelkasini  nolga  o`rnatish  kerak.  So`ngra  sozlash  tekshirish  (proverka, 

kalibirovka) tugmasini qo`yib yuborib, o`lchash (izmereniye) tugmasini bosish kerak. 

mashg‘ulot kamida 2 talaba yordamida bajarilishi kerak. 

Elektr  uskunalarining  tok  manbaidan  uzilganligini  tekshirib  ko`ring.  Avtomatik  o`chirgich 

o`chirilgàí  holatda  bo`lishi  kerak.  M  -  417  asbobining  "Sozlash"  (kalibirovka)  dastasi  //  (rasm  2), 

chap tomonning eng og‘irgi holatiga qo`yilsin. 7,8 simlar M-417 asbobga o`lansin. Simlardan birini 

elektr  qobig‘i  5  bilan  kontakt  hosil  qilgan  holatda  ulansin.  2  sim  esa,  chiqarilgan  faza  simlaridan 

birortasiga  o`lansin.  Elektr  uskunasiga  kuchlanish  berilsin.  Agar  zanjirsda  uzilish  bo`lmasa  M-417 

asbobida  ogoxlantiruvchi  chiroq  14  yonadi.  Z=∞  12  tugmachani  bosib  tekshirish  "Sozlash" 

(probirka,  kalibirovka)  dastagi  yordamida  M-417  asbobidagi  strelkani  nolga  keltiring.  "Tekshirish, 

sozlash" tugmasini qo`yib yuborib, "O`lchash" 13 tugmasini bosing va 7 sekund davomida 9 shkala 

ko`rsatgan qiymatlarni yozib oling. Agar zanjir qarshiligi 2 M Om dan katta bo`lsa ogohlantiruvchi 

chiroq 10 yonadi va avtomatik holatda zanjirda uzilish ro`y beradi. Elektr uskunasini tok manbaidan 

o`chiring va M-417 asbobni tokdan oling. Qisqa tutashuv tokini quyidagi formula bo`yicha aniqlang. 

R

U

J

ф

кт

9

,

0

