Hayot faoliyati xavfsizligidan oraliq savollari

52. Terrorizm tushunchasi, mohiyati, uning salbiy illatlari.
Terrorizm lotincha "terror" so’zidan olingan bo’lib, siyosiy, diniy, mafkuraviy va boshqa maqsadlarga erishish uchun shahsning hayoti, sog’lig’iga xavf tug’diruvchi, mol - mulk va boshqa moddiy boyliklarni yo’q qilinishi xavfini keltirib chiqaruvchi hamda davlatni, xalqaro tashkilotni, jismoniy yoki yuridik shahsni biron - bir harakatlar sodir etishga yoki sodir etilishidan tiyilishiga majbur qilishga, xalqaro munosabatlarni murakkablashtirishga, davlatning suvernetitetini, hududiy yahlitligini buzishga, xavfsizligiga putur etkazishga, qurolli muojorolar chiqarishni ko’zlab ig’vogarliklar qilishga, axolini qo’rqitishga, ijtimoiy siyosiy vaziyatni beqarorlashtirishga qaratilgan.

Terrorizimning ikki turi mavjud:

A) yakka tartibdagi;
B) uyushgan guruhli terrorizm;
Terrorizm o’rta asrlardan boshlab barcha mintaqa va mamlakatlarda uchrab, o’z faoliyatlarini amalga oshirgan. Lekin o’tgan asrning Oxirlaridan uning yangi ko’rinishlari vujudga keldi: jumladan, chet el davlatlari va hukumatlari rahbarlarini, ularning diplomatik vakillarini o’ldirish yoki o’g’irlash, elchixonalar, xalqaro tashkilotlarning binolarini portlatish, aeroportlar va vokzallarda portlash sodir etish, havo kemalarini olib qochish, odamlarni garovga olishi va boshqa shunga o’hshash nomaqbul harakatlarni amalga oshirish. Bulardan ko’rinadiki, terrorizmga aniq va yakdil ta’rif berish ancha murakkabdir. Shu vazifani imkoni boricha hal qilishda O’zbekiston Respublikasining 2000 yil 15 dekabr "Terrorizmga qarshi kurash to’g’risida"gi qonunda keltirilgan tushunchalarning mohiyatini bilish orqaligina aniqlik kiritsh mumkin. Ushba qonunning 2 - moddasida terrorizmga oid tushunchalar va ularning qoidalari bayon etilgan. Jumladan:
Garovda ushlab turilgan shahs - qo’lga olingan yoki ushlab turilgan shahsni ozod etish shartlari sifatida davlat xokimiyati va boshqaruv organlarini, xalqaro tashkilotlarni, shuningdek, ayrim shahslarni biron - bir harakat sodir etishga yoki bunday harakat sodir etishdan tiyilishiga majbur qilish maqsadida Terrorchilar tomonidan qo’lga olingan yoki ushlab turilgan jismoniy shahs.

Terrorchi - Terrorchilik faoliyatini amalga oshirishda ishtirok etayotgan shahs.
Terrorchilik guruhi - oldindan til biriktirib Terrorchilik harakatini sodir etgan, bunday harakatga tayyorgarlik ko’rgan, yoki uni sodir etishga suyuqasd qilgan shahslar guruhi.
Terrorchilik tashkiloti - ikki yoki undan ortiq shahsning yoki Terrorchilik guruhlarining Terrorchilik faoliyatini amalga oshirish uchun barqaror birlashuvi.
Terrorchilikka qarshi operatsiya - Terrorchilik harakatiga chek qo’yish va uni oqibatlarini minimallashtirish, shuningdek, jismoniy shahslarni xavfsizligini ta’minlash hamda Terrorchilarni zararsizlantirishga qaratilgan kelishilgan va o’zaro bog’liq mahsus tadbirlar majmui.
Terrorchilikka qarshi operatsiya o’tkazilgan zona - joyning yoki akvatoriyaning alohida uchastkalari, havo bo’shlig’i, transport vositalari, binolar, imoratlar, inshootlar, xonalar hamda Terrorchilikka qarshi operatsiya o’tkazilgan doirada ularga tutash hududlar.
Terrorchilik faoliyati - terrochilik harakatini uyuushtirish, rejalashtirsh, tayyorlash va amalga oshirishdan, tuzishdan, ularni moliyalashtirish va moddiy-tehnika jihatdan ta’minlashdan iborat bo’lgan faoltiyat.
Terrorchilik harakati - garovga ushlab turish uchun shahslarni qo’lga olish yoki ushlab turish, davlat yoki jamiyat arbobining, axolining milliy, etnik, diniy va boshqa guruhlari chet el davlatlari va xalqaro tashkilotlar vakillarini hayotiga tajovuz qilish, davlat yoki jamoat ahamiyatiga molik ob’yektlarni bosib olish, shikastlantirsh, yo’q qilish, portlatish, o’t qo’yish, portlatsh qurilmalarini, reaktiv, biologik, portlovchi, kimyoviy va boshqa zaharlovchi moddalarni ishlatish yoki ishlatish yo’li bilan qo’rqitish, yer usti, suv va havo transporti vositalarini qo’lga olish, olib qo’yish, shikastlantirish, yo’q qilish axoli gavjum joylarda va ommaviy tadbirlar o’tkazilayotganda vahima ko’tarish va tartibsizlik keltirib chiqarish, axoli hayotiga, sog’lig’iga, jismnoiy yoki yuridik shahslar mol - mulkiga, avariyalar, tehnogen hususiyatli halokatlar sodir etish yo’li bilan zarar etkazish yoki xavf tug’dirish, tahdidiy har qanday vositalar, usullar bilan yoyish tarzida terrorchilik tusidagi jinoyatlarni, O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlarida va xalqaro huquqning umum - e’tirof etilgan normalarida belgilangan terrorchilik tusidagi boshqa harakatlarni sodir etish.
Xalqaro terrorizm - bir davlat hududi doirasidan tashqariga chiqadigan terroristik harakatlar majmuasi.