Hayot faoliyati xavfsizligi va mehnat gigienasining qurulishdagi

 

Ekologik tizim tushunchasi 

---

Ijtimoiy 

munosabatlarni 

ekologik 

huquqiy 

tartibga  solishning  xususiyatlari  har  biriga  ayrim 

umumiy  belgilar  xos  bo’lgan  maxsus  ekologik 

tizimlarning mavjudligi bilan bog’liq. Ekosistemaning 

tarkibiy  qismlarini  tabiiy  ravishda  kelib  chiqqan 

obektlar tashkil etadi [3]. 

Har  qanday  ekosistemaga  yopiqlik,  ya’ni 

mustaqil,  o’zga  ta’sir  yordamisiz  amal  qilish  xos 

(masalan,  yaylovlarda,  bahor  va  yozda  o’tlar  o’z-

o’zidan o’sib chiqadi, haydaladigan yerlarni esa inson 

aralashuvi,  ya’ni  ekish,  yer  haydash,  parvarishlash, 

begona  o’tlarga  qarshi  kurash  bo’lmasa,  begona  o’t 

bosib ketadi). 

Barcha  ekosistemalar  bir-biri  bilan  bog’liq. 

Ushbu o’zaro aloqadorlikni unutish salbiy oqibatlarga 

olib keladi. Masalan, begona o’tlarga qarshi kimyoviy 

vositalar  bilan  kurash  —  tuprokdagi  va  boshqa 

faunaning  halokatiga,  o’rmondagi  daraxtlarni  kesib 

tashlash  —  daryo  va  ko’llar  sathining  kamayishiga 

olib keladi. 

---

Xar  bir  ekosistema  biomahsuldorligi  bilan 

ajralib  turadi:  tuproq  —  mahsuldorligi  bilan;  fauna 

—  mavjudotlarning  ko’payishi  bilan;  daraxtlar  — 

mevalari, urug’lari bilan va h.k. 

Ekologiyaga  oid  qonunlar  tabiiy  muxit,  ya’ni 

ekosistemalarning  o’zaro  bog’liq  tizimi  ekanligini  va 

shu bois yaxlit va muayyan tartibga solingan bo’lishi 

kerakligini  inobatga  olishi  zarur.  Hozircha  bunga 

erishilgani yo’q va ekologik huquq normalari ko’plab 

huquq manbalarida, jumladan qonunchilikning boshqa 

tarmoqlariga kiradigan manbalarda joylashgan. 

Shunday  qilib,  tabiiy  ob’yekt  —  atrof  tabiiy 

muxitning  amaldagi  qonunlar  bilan 

muhofaza 

etiladigan,  tabiiy  kelib  chiqish  alomatlariga  ega 

bo’lgan, 

ekologik, 

iqgisodiy, 

madaniy 

va 

sog’lomlashtirish  funksiyalarini  bajarishga  hamda 

insonni  o’rab  turgan  muhitning  sifatini  ta’minlashga 

qodir bo’lgan tarkibiy qismi.