Hayot faoliyati xavfsizligi va mehnat gigienasining qurulishdagi

 

Drencher qurilmali yarim avtomatlashgan o‘t 

o‘chirish tizimi 

Drencher  qurilmaalari  ishlash  tartibiga  ko‘ra 

yarim  avtomatlashgan  bo‘lib  yong‘in  xavfi  yuqori 

bo‘lgan  sanoat  binolari,  teatr  va  omborxonalarda 

yong‘inni  o‘chirish,  yong‘in  yuzaga  kelganda  suv 

---

pardalari  hosil  qilish  uchun  ishlatiladi.  Bunday 

jihozlarni  ishga  tushirish  va  boshqarish  navbatchi 

tomonidan  amalga  oshirilganligi  sababli  uni  yarim 

avtomatlashgan  o‘t  o‘chirish  jihozi  deb  ataladi. 

Drecherli  o‘t  o‘chirish  tizimi  suv  ta’minoti 

tarmog‘idagi  bosim  hisobiga  yoki  maxsus  nasos 

hisobiga ishlashi mumkin (5.21-rasm). 

Talbalarga 

ko‘ra 

seksiyalarga 

ajratilgan 

drencherli  yarim  avtomatik  tizimlar  alohida  suv 

tarqatish  tarmog‘iga  ega  bo‘lishi  kerak.  Bu  esa 

tizimning ishonchli va uzluksiz ishlashini ta’minlaydi. 

 

---

 

5.21-rasm. Drencher qurilmali yarim avtomatlashgan 

o‘t o‘chirish tizimi 

 

Magistra

l quvur 

Asosiy 

tarmoq quvuri 

Nazorat 

signal klapani 

Suv 

tarqatuvchi 

quvurlar 

Drencherla

r   

Suv 

uzatish 

quvuri 

Avtomati

k klapan 

Avtomati

k klapan 

 

---

Drencher  (suv  sepgich)  –  bu  yarim  avtomatik 

ravishda 

ishga 

tushadigan 

yong‘inga 

qarshi 

ishlaydigan  qurilma. 

Bu  qurilmaaning 

asosini 

quyidagilar  tashqil  etadi:  Shtutserli  korpus,  tayanch 

raqamli  halqa,  teshikli  diafragma,  kulf  (kulf  uchta 

qismdan  iborat:  shisha  kampal,  tayanch  shayba  va 

eruvchan  qism).  Tizimda  ishlaydigan  har  bir  qurilma 

orasidagi  masofa  V=2,0m,  qurilmalar  guruhi,  ya’ni 

qatorlar orasidagi masofa A=4,0m. Bino devorlaridan 

qurilmaagacha  bo‘lgan  masofa  v=  1,0m  bo‘lishi 

kerak. 

Drencherli  o‘t  o‘chirish  tizimining  gidravlik 

hisobi quyidagi tartibda amalga oshirilgan. 

Yong‘inni 

avtomatik  tartibda  o‘chiradigan 

qurilmaaning  suv  sarfi  q    quyidagi  formula  orqali 

aniqlanadi. 

 

H

K

q



, l/s  

(5.6) 

bu 

erda 

K-qurilmaaning 

samaradorlik 

koeffitsienti 4–5 jadvaldan diametrga mos holda qabul 

---

qilinadi. H-o‘t  o‘chirish  qurilmasi  joylashgan  joydagi 

ishchi bosim, H =5 deb qabul qilingan. 

Suv  sepish  jadalligiga  bog‘liq  bo‘lgan  suv  sarfi 

va yo‘qolgan bosim quyidagi formuladan aniqlanadi. 

 

Q = Q

2

 · B,  

 

bu  erda    Q-suv  sarfi,  B-quvurning  ishlash 

tafsiloti ya’ni, quvirdagi 

 

Gidravlik bosim yo‘qolishi koeffitsienti 

 

B = K

1

/e,  

 

bu  erda    K

1

-quvurdagi  gidravlik  yo‘qolishi 

koeffitsienti, e-hisobli qism uzunligi, m 

 

Boshqarish  tugunlaridagi  bosim  yo‘qolishii 

quyidagi formuladan aniqlanadi: 

 

---

N

2

 = ξ · Q

2

, (59) 

 

bu  erda  ξ  -  bosim  yo‘qolishi  koeffitsienti,  Q

2

  - 

boshqarish tuguni orqali okib o‘tadigan suv sarfi, l/s. 

Drencher tizimining gidravlik hisobini bajarishda 

suv manbasidan eng uzoq va eng balandda joylashgan 

nuqta  talab  nuqtasi  deb  qabul  qilinadi  va  barcha 

hisoblar  shu  nuqtaga  nisbatan  bajariladi.  Bunday 

hisobning  mohiyati  shundan  iboratki,  agar  eng 

noqulay  bo‘lgan  talab  nuqtasi  kerakli  hajmdagi  va 

talab  qilingan  bosim  ostidagi  suv  bilan  ta’minlansa, 

barcha  nuqtalarning  suv  bilan  ta’minlanishi  to‘liq 

kafolatlanadi.  YOng‘inga  qarshi  avtomatik  ravishda 

ishlaydigan  sprinklerli  o‘t  o‘chirish  tizimida  bu  juda 

muhim ahamiyatga ega.