Hayot faoliyati xavfsizligi va mehnat gigienasining qurulishdagi

Konturli  yerga  ulash  qurilmalarini  maydon 

chegarasidan  chiqishida  qadamli  kuchlanish  baland 

bo’lib  qoladi.  Uni  kamaytirish  maqsadida  insonlar 

---

o’tadigan  yo’llarida  alohida  metalli  shinalar 

o’rnatiladi.  Natijada  yer  sathidagi  potensiallarni 

taqsimlash  qiyaligi  hamda  qadamli  kuchlanishi 

kamayadi. 

Shunday  qilib,  konturli  yerga  ulash  qurilmada 

yerga ulangan uskuna atrofidagi potensiali balandroq, 

potensiallarni  ayirmasi  esa  pastroq  bo’lishi  hisobiga 

tegib  ketish  kuchlanishni  va  qadamli  kuchlanishni 

havfsizligini  ta’minlanadi.  Yerga  ulash  qurilmalari-

tabiiy  va  sun’iy  bo’lishi  mumkin.  Qurilishida  va 

ishlab  chiqarishda  qo’llaniladigan  elektr  o’tkazuvchi 

qismlar:  metalli  konstruksiyalar,  armatura,  truba 

qovurlari 

(yonuvchi 

va 

portlovchi 

gaz 

va 

suyuqliklardan 

tashqari), 

kabellarni 

metallik 

izolyatsiya  (alyumindan  tashqari)  va  hakazo,  tabiiy 

yerga  ulash  qurilmalari  deb  ataladi.  Yerga  ulash 

qurilmalar  qo’llanilishida  birinchi  navbatda,  tabiiy 

qurilmalardan  foydalanishni  tavsiya  etiladi.  Sun’iy 

yerga  ulash  qurilmalari-mahsus  tayyorlangan  bo’lib, 

boshqa  maqsadlarida  qo’llanilmaydi.  Ko’pincha 

---

ularga  vertikal  joylashgan  elektrodlar  va  ularni 

biriktiradigan  gorizontal  joylashgan  elektrodlardan 

iborat bo’ladi.  Vertikal  elektrod  sifatida  diametr  10  -

14  mm.  va  uzunligi  kamida  5  metrli  po’latli  o’zak 

qo’llaniladi  va  o`lchamlari  40x40  mm  dan  60x60 

gacha  uzunligi  esa  2,3  -  3  m.  bo’lgan  ugolniklar 

kamroq qo’llaniladi. 

Vertikal  elektrodlarni  odatda  yer  muzlaydigan 

qalinligidan 70-80 sm chuqurroq o’rnatiladi. 

Gorizontal  elektrodlar  va  yerga  o’tgazgich 

sifatida  ko`ndalang  kesim  kamida  4x12  mm  bo`lgan 

tasmali  po’lat  yoki  diametr  6  mm  bo’lgan  prutok 

qo’llaniladi. 

Vaqtincha  yerga  ulash  qurilmalari  sifatida 

mahsus  olib  yuruvchi  yerga  ulash  qurilmalari 

qo’llaniladi.  Ularni  o’rnatish  va  yeg’ishtirishni 

onsonlashtirish maqsadida yerga burab o’rnatiladigan 

elektrodlar  va  biriktirish  uchun  qo’llaniladigan 

mahsus qisqichlar mavjud. 

---

 

  

 

3.9 – rasm. Vertikal elektrodlarni transheyaga 

o’rnatish qurilmasi 

 

Yerga  o’tgazgichlar  o’zaro  va  yer  ulagichlar 

bilan  biriktirilishi  maqsadida  payvandlanadi,  yerga 

ulanadigan uskunani qobig’i bilan esa, payvandlanadi 

---

yoki  bolt  yordamida  biriktiriladi.  Magistralli  yer 

o’tgazgichlar  yer  ulagichlar  bilan  ikki  joyda 

biriktiriladi.