Hayot faoliyati xavfsizligi va mehnat gigienasining qurulishdagi

 

Korxonalarda shamollatish va shamollatish 

turlari 

Umumiy shamollatish. Sanoat korxonalari ishlab 

chiqarish binolarida ajralib chiqayotgan har xil zararli 

moddalarni  shamol  yo‘nalishtirish  vositasi  bilan 

birgalikda chiqarib yuborishning imkoniyati bo‘lmasa, 

yoki  ajralib  chiqayotgan  moddalar  texnologik 

jarayonning 

hamma 

uchastkalaridan 

ajralib 

chiqayotgan 

bo‘lsa, 

unda 

yakka 

tartibdagi 

shamollatish 

vositalarini 

qo‘llash 

imkoniyati 

yo‘qoladi. 

Ana 

shunday 

hollarda 

umumiy 

shamollatish 

usulidan 

foydalaniladi. 

Umumiy 

---

shamollatish  vositasini  zararli  moddalar  yoki  issiqlik 

eng ko‘p ajralib chiqayotgan zonaga o‘rnatish kerak. 

Ishlab  chiqarish  zonalarida  yig‘ilgan  havodagi 

zararli  moddalar shaxta va  fonarlar, shuningdek havo 

almashtirish  maqsadida  o‘rnatilgan  havo  qabul  qilish 

vositalari  orqali  chiqarib  yuborilishi  mumkin.  Sof 

havoni  esa  yuqorida  ko‘rsatib  o‘tilgan  vositalarning 

biri yordamida amalga oshirish mumkin.  

Shamollatish 

vositalarini 

o‘rnatishda, 

shamollatish  sxemasining  iqtisodiy  kamxarj  bo‘lishi 

bilan 

birga, 

iloji 

boricha 

kam 

metall 

sarf 

qilinadiganini tanlash zarur. 

Issiqlik  ajralib  chiqadigan  xonalarda  havo 

almashtirishni 

ta’minlash. 

Sanoat 

korxonalari 

xonalarida  ajralib  chiqadigan  zararli  omil  faqat 

issiqlik  bo‘lsa,  unda  hisoblab  almashtiriladigan  havo 

miqdori quyidagi formula bilan aniqlanadi. 

 

G

1

 = 

)

(

24

,

0

o

х

ort

t

t

Q



 

---

 

Bu erda G

1

 - chiqarilib tashlanishi kerak bo‘lgan 

havo miqdori, kg/s; 

Q

ort

 - ortiqcha issiqlik miqdori. 

Ortiqcha  issiqlik  miqdori,  xonada  ajralayotgan 

issiqlik  miqdori  orasidagi  ayirmadan  iborat  bo‘ladi. 

Bunda issiqlik balansini o‘rtacha issiq, sovuq va issiq 

davrga ayrim-ayrim hisoblash tavsiya qilinadi. 

Issiq sharoit uchun issiqlik balansini quyidagicha 

yozish mumkin. 

C

t

T





10

, 

)

(

4

3

2

1

Q

Q

Q

Q

Q

Q

Q

ra d

o r t















 

O‘rtacha va sovuq davr uchun 

C

t

T





10

, 

)

(

6

5

4

3

2

1

Q

Q

Q

Q

Q

Q

Q

Q

o rt

















 

Bunda 



  Q  -  xonadagi  hamma  issiqlik 

manba’laridan 

ajralayotgan 

issiqlik 

miqdori, 

kkal·soat; 

---

Q

rad 

-  quyosh  nuri  ta’sirida  hosil  bo‘ladigan 

issiqlik miqdori, kkal·soat; 

Q

1

-xonaga kiritilgan materiallarning isishi uchun 

sarflanadigan issiqlik, kkal·soat; 

Q

2

  -  sovuq  yuzalar  bilan  yutiladigan  issiqlik 

miqdori, kkal·soat; 

Q

3

  -  joylardagi  shamollatish  vositalari  orqali 

yo‘qotiladigan issiqlik miqdori, kkal·soat; 

Q

4

  -  devorlar  orqali  yo‘qotiladigan  issiqlik 

miqdori, kkal·soat; 

Q

5

 - xonaga tirqishlardan kirgan havoni isitishga 

sarflanadigan issiqlik, kkal·soat. 

Yuqorida 

keltirilgan 

formulada 

t

h

-chiqarib 

yuborilayotgan  havoninng  temperaturasi  hisobga 

olingan.  Uni  belgilash  uchun  issiqlik  ajralayotgan 

jihozlarning 

sathini, 

xonaning 

balandligi 

va 

o‘rnatilgan jihozlarning zichligini hisobga olish kerak 

bo‘ladi. 

Ishchi  zonasidagi  havoni  isitishga  esa,  hamma 

ajralib  chiqayotgan  Q

ort

  issiqlik  sarflanmasdan  balki 

---

isitish  issiqliqligi  Q

ii

  gina  sarflanadi.  Hisoblashlarda 

xatoliklarning  oldini  olish  maqsadida  quyidagi 

koeffitsiontni kiritamiz.