Hayot faoliyati xavfsizligi (O`quv qo`llanma) toshkent 2019

1. Statistika usuli. Bu usul baxtsiz hodisalarning umumiy statistik hisobga olingan sanoat jarohatlanishi materiallarini tahlil qilishga asoslangan.

bunda P - ma’lum vaqt ichidagi jarohatlanganlar soni; T - shu vaqt ichida korxonada ishlagan ishchilar soni.
Baxtsiz hodisaning og`irlik koeffitsientini, ya’ni har bir jarohatlanishning o`rtacha yo`qotilgan ish kunlari hisobini ko`rsatuvchi K ni qo`yidagi formula bilan aniqlash mumkin.
bunda P-hamma baxtsiz hodisaga uchraganlar tomonidan yo`qotilgan ish kunlari soni; R-shu davrda baxtsiz hodisaga uchraganlar soni.
Statistika usulini ikkiga bo`lib karash qabul qilingan: guruh va topografik usullardir.
Guruh usuli. Statistik usulning tarkibiy qismi hisoblanadi va baxtsiz hodisalarning bir xil sharoitlarda va ayrim belgilari bilan (masalan vaqti va sodir bo`lgan joyi, baxtsiz hodisaning xusustiyatini va h.k.) guruh holida takrorlanishini aniqlash imkoniyatini beradi.
2. Topografik usul. Bu usul ham guruh usulining ko`rinishlaridan biri bo`lib, qo`yidagi xollarda qo`llaniladi: guruh usulida keltirilgan baxtsiz hodisalar haqidagi ma’lumotlarni har xil shartli belgilar bilan belgilab (masalan, H-I), ish uchastkalarining rejasida baxtsiz hodisa yuz bergan joylarga qo`yib chiqiladi. Bu usulda ma’lum ish uchastkalarida baxtsiz hodisalarning takrorlanishi haqida ko`rgazmali ma’lumot olinadi.
Har qanday statistik tekshirish kabi, bu usul bilan baxtsiz hodisalarni tahlil qilishda ham olingan material, asosan baxtsiz hodisa haqida tuzilgan H-I shakldagi dalolatnoma har tomonlama o`rganiladi.
3. Monografik usul. Bu usulning mohiyati shundaki, baxtsiz hodisa yuz bergan ayrim sex, uchastka yoki ishlab chiqarish xonasi chuqur va har tomonlama o`rganiladi. Asosiy diqqat-e’tibor texnologik jarayonlarning cheklanishi, ayrim ish usullari, ishlab chiqarishning xavfli lahzalari va sanitariya-gigiyenik mehnat sharoitiga qaratilishi kerak. Bu usulda korxonalarda ruy bergan baxtsiz hodisalar, avariyalar va kasb kasalliklarining sabablari aniqlanadi va o`rganiladi.
Xuddi shunday tahlillar turdosh korxonalar bo`yicha ham o`tkaziladi.
4. Ergonomik usul. Bu usulda mehnat turlarining o`ziga xos tomonlari ergonomik omillarning mehnat xavfsizligiga ta’sir darajasi baholanadi.