Hayot faoliyati xavfsizligi (O`quv qo`llanma) toshkent 2019

Tayanch iboralar: Jarohat, shikastlanish, zaharlanish, hushsizlik, qon ketishi, sun’iy nafas berish, yurakni uqalash.
1. Umumiy ma’lumotlar
Inson o`zining hayotiy faoliyati davomida turli xil xavfli va zararli omillar ta’sirida ma’lum bir sabab bilan baxtsiz hodisalarga duch keladi. Xavfning turi va ta’sir darajasi yoki baxtsiz hodisaning sababiga bog`liq holda jarohatlanish turi va darajasi ham turlicha bo`lishi mumkin.
Aksariyat hollarda jarohatlanish va shikastlanishlar to`satdan yuz beradi. Shuning uchun shikastlangan kishiga zudlik bilan dastlabki yordam ko`rsatish juda muhimdir. Buning uchun dastlabki yordamni ko`rsatayotgan kishining harakatlari tez, aniq, to`g`ri va o`ylab amalga oshirilmog`i lozim.
Favqulodda vaziyatlarda birinchi tibbiy yordam (BTYO) - o`z-o`ziga va atrofdagilarga tibbiy yordam ko`rsatishdir. Fuqoralar birinchi tibbiy yordam ko`rsatishning hamma usullarini mukammal bilishlari shart. Birinchi tibbiy yordam o`z vaqtida va to`g`ri ko`rsatilishi lozim. U qanchalik tez va malakali oshirilsa, shuncha ko`p odam hayoti saqlab qolinadi.
Jarohat - organizm teri va shilliq qavati butunligining buzilishi. Jarohatlanganda birinchi tibbiy yordam qon oqishini to`xtatish, ochiq jarohatlarni bog`lam bilan yopish, jarohatlangan joyning qo`zg`almas holati (immobilizatsiya)ni ta’minlab berishi lozim.
Jarohatlanganda birinchi tibbiy yordam quyidagilarni o`z ichiga oladi:
1. Jarohatlanish manbasini va omilini aniqlab, uning ta’sirini to`xtatish.
2. Jarohatlangan kishini noqulay xavfli sharoitdan ajratish, uning ahvolini aniqlash.
3. Darhol dastlabki yordamni ko`rsatish.
4. Eng yaqin davolash maskaniga olib borishni tashkil qilish.
Har qanday sharoitda ham jarohatlangan kishiga birinchi tibbiy yordam ko`rsatish jarohat ta’sirini kamaytirishda yoki jarohatlangan kishining hayotini saqlab qolishda muhim o’rin egallaydi. Shu sababli, har bir inson birinchi tibbiy yordam ko`rsatish usullarini va qoidalarini puxta bilishi zarur.