Hayot faoliyati xavfsizligi (O`quv qo`llanma) toshkent 2019

Nazorat savollari:

1. 
   O`t o`chiruvchi moddalar yong`inni o`chirish usuliga ko`ra qanday turlarga bo`linadi?
   
2. 
   O`t o`chiruvchi moddalar qanday xususiyatlari bo`yicha tasniflanadi?
   
3. 
   O`t o`chirgichlarni qanday turlari mavjud?
   
4. 
   O`t o`chirgichlar qanday xususiyatlari bo`yicha tasniflanadi?
   
5. 
   Kimyoviy ko`pikli o`t o`chirgichlarga misollar keltiring.
   
6. 
   O`t o`chirish qurilmalari va mashinalariga misollar keltiring.
   
7. 
   O`t o`chirgichlar qanday tartibda va muddatlarda gidravlik sinovdan o`tkaziladi?
   
8. 
   Ko`pikli o`t o`chirgichlarning zaryadlari qanday qismlardan tashkil topgan bo`ladi?
   
9. 
   O`t o`chirgichlar qanday tartibda zaryadlanadi?
   
10. 
    Ishlab chiqarish binolari uchun talab etiladigan o`t o`chirgichlar soni qanday aniqlanadi?
    

6- laboratoriya ishi
7.6. Avtomatik yong`indan darak beruvchi ogohlantirish qurilmalarini o`rganish
Ishdan maqsad: Ogohlantiruvchi qurilmalami o`rganish va joylashtirishni o`rganish bo`yicha amaliy ko`nikmalar hosil qilish.
Avtomatik ogohlantirish qurilmasi deb, elektr signallarini aloqa kanallari orqali qabul qilib va ma'lum qiymatda uzatilishiga aytiladi.
Yong`in aloqasi va signalizatsiyasi. Yong`in aloqasi va signalizatsiyasi yong`inni o`z vaqtida sezish, aniqlash va u to’g`risida yong`in o`chiruvchilarga xabar berish uchun ishlatiladi. Ularga tele va radio aloqa, yong`in signalizatsiyasi qurilmalari, elektrik signallar, qo`ng`iroqlar va transport vositalarining signallari kiradi.
А, В va V kategoriyasidagi yong`inga xavfli obyektlarda yong`in haqida xabar beruvchi datchiklar o`rnatiladi. Ular yong`in bo`lgan taqdirda qabul qilish apparatiga signal yuboradi. Bunday tizimlar yong`in signalizasiyasi deb ataladi. Yong`inni avtomatik signalizatsiya qurilmasi to`g`ri va aylanasimon sxemada o`rnatiladi. Ular ishlatiladigan datchiklar turiga bog`liq holda issiqlik, tutun muhofazalovchi va kombinasiyalashgan turlarga bo`linadi. Bu qurilmalar yong`in va muhofaza-yong`in turlariga bo`linadi. Yong`indan muhofaza tizimlari qimmatbaho materiallar saqlanadigan omborlarda, turar joy kvartallarida ishlatiladi. Yong`in va uning muhofaza signalizatsiyasining asosiy elementlariga yong`in to`g`risida xabar beruvchi quriima qabul qilish, stansiyasi, aloqa tarmog`i, kuchlanish manbai, tovushli yoki yorug`likli signal qurilmalari kiradi.
Har qanday yong`inni o`chirganda yong`inni kuchayishiga olib kelayotgan omillarni va sharoitini aniqlash muhim o`rinni egallaydi. Bunda yonishning davom etishini to`xtatuvchi sharoit yaratish katta ahamiyatga ega. Yong`inni o`chirganda qattiq jismlar yonganda yong`inning tezligi 4 m/min, suyuqliklar yuzasi bo`yi esa 30 m/min ekanligini hisobga olish kerak.
Yonishdan hosil bo`lgan mahsulotlar asosan qattiq changsimon moddalar, parlar va gazlardan iborat bo`ladi.
Undan hosil bo'ladigan harorat esa, moddaning yonganda issiqlik ajratishi va yonish tezligi va alanganing tarqalishi, shuningdek binoning hajmi va havo almashish sharoitlariga bog`liq bo`ladi.
Yuqori harorat ta'sirida qizigan tutun yonish mahsulotlarini teziikda tarqalishga yordam beradi, shuningdek xona tutunga to`ladi va bu o`z navbatida yong`inni o'chirishga xalaqit beradi.
Yong`in vaqtida ko`p miqdorda inert gazlar, yonuvchi gazlar va shuningdek tutun ajralib chiqadi. Yonuvchi gazlarning asosiy qismi
zaharli bo`lib, ularning zararli ta'siri yonayotgan materiallarning turi va yonishining intensivligiga bog`liq.
Zararli ta'sirchan va zaharli gazlar yong`inga qarshi muhofaza qatlamlari yonganda (brom birikmalari ya xlor), yog`och materiallar (SO) polimer qurilish materiallari va boshqa juda ko`p hollarda ajralib chiqadi. To`la yonib bo`lmagan yonish mahsulotlari qizigandan keyin va sof oqimi ta'sirida qaytadan alanga olib ketishi murnkin.