Hayot faoliyati

Ilon chaqqanda birinchi yordam 
Gospitalgacha bo‘lgan vaqtda yordam berish maqsadida 
zaharli ilon chaqqan vaqtda shikastlangan joyda qon aylanishini 
sekinlashtirish (ammo to‘xtatish emas), zahar so‘rilishini 
susaytirish, 
organizmning hayotiy zarur funksiyalarini kuzatish va 
jabrlanuvchini tezkorlik bilan minimal harakatlantirgan holda 
tibbiy muassasaga eltish zarur. 
1. Ilon turini aniqlashga harakat qiling. Bunday aniqlik 
davolashda ilon zahariga qarshi zardobni tanlashda juda muhim. 
Izoh: 
Xavfdan holis bo‘lish maqsadida ilonni o‘ldirishga harakat 
qilmang. 
2. Birinchi yordam 
ko‘rsatishning asosiy tamoyillariga rioya 
qiling. 
191 
3. Shikastlangan joyni sovunli suvda ehtiyotkorlik bilan 
yuvib tashlang (bu qisman bo‘lsa ham zaharni yuvib tashlashi 
mumkin). Shikastlangan joyni qattiq ishqalash mumkin emas, 
chunki zahar tezroq shimilishi mumkin. 
4. Jabrlanuvchiga qulay o‘rnashib olishga yordam bering, 
hamda agar imkon bo‘lsa, zahar so‘rilishini sekinlashtirish 
uchun, tananing chaqilgan qismini yurak sathidan pastroq 
tushiring. 
5. Chaqilgan joyga muz qo‘ying. 

---

177 
6. Jabrlanuvchidan hamma 
taqinchoqlarini yechishni so‘- 
rang (ayniqsa uzuk, bilak-uzuklarni, chunki shishish paydo 
bo‘lganda ular qon aylanishi buzilishiga olib keladi). Agar kerak 
bo‘lsa jabrlanuvchiga yordam bering. 
7. Jabrlanuvchini tinchlantirish hamda unga harakatsiz 
yotishni maslahat bering. 
8. Limfa oqimini (qon oqimini emas) kamaytirish maqsadida 
shikastlangan oyoq yoki qo‘lga yengil limfatik bog‘lov 
qo‘yish kerak (agar ilon oyoq yoki qo‘lni chaqqan bo‘lsa). 
Buning uchun elastik bint yordamida sirkulyar bog‘lov qo‘yish 
lozim. 
9. Jabrlanuvchining hayotiy belgilarini puxta kuzatish lozim 
va kerak bo‘lsa, birinchi yordam ko‘rsatish kerak. Puls va nafas 
olishini tez-
tez tekshirish lozim. Zarur bo‘lib qolsa yurak-o‘pka 
reanimatsiyasini o‘tkazing. 
10. Jabrlanuvchini tibbiy muassasaga olib borish lozim. 
Ilon chaqishi kamdan kamdan hollarda o‘limga olib keladi. 
Biroq bemorga iloji boricha tezroq shifokor yordamini 
ko‘rsatish kerak. Kichik bolalar, tana massasi kichik bo‘lgani 
uchun, ularda xavf kuchliroq bo‘ladi.