«хавфли ишлаб чиқариш объектларининг саноат хавфсизлиги тўҒрисида»ги ўзбекистон республикаси

IV. Саноат ва радиация хавфсизлигини таъминлашда путур етказмайдиган 
назоратнинг роли 
Потенциал хавфли объектлар — ишлаб чиқариш техникаси ва транспорти, босим 
остида ишлайдиган идишлар, қувур тармоқлари, электр станциялари, кўприклар, 
бинолар ва иншоотларнинг таянч конструкциялари, кўтариш қурилмалари, темир 
йўллар, ионлаштирувчи нурланиш манбалари ва бошқа бир қанча объектларнинг 
сифати ва хавфсизлигини текширишда путур етказмайдиган назорат алоҳида 
аҳамият касб этади. Хавфли ишлаб чиқариш объектларида бинолар, иншоотлар ва 
техника қурилмаларини тайёрлаш, таъмирлаш, реконструкция қилиш, монтаж 
қилиш, қуриш ва саноат хавфсизлиги экспертизаси сифати, радиация хавфини ўз 
вақтида аниқлаш билан боғлиқ саноат ва радиация хавфсизлигини 
таъминлашнинг асосий омилларидан бири сифатида путур етказмайдиган 
назоратнинг роли ва аҳамияти ўсиши уларнинг техник ҳолати, имконияти ва 
бундан кейин ишлатиш муддатларини баҳолаш зарурлиги билан белгиланади. 
Бундай объектларнинг вақти-вақти билан ўтказиладиган ишончли путур 
етказмайдиган назорати уларнинг хизмат қилиш муддатини узайтириш ва, 
асосийси, техноген авариялар ва ҳалокатлар эҳтимолининг олдини олиш 
имконини беради. 
Техника қурилмалари, бинолар ва иншоотлар параметрларининг четга чиқиш 
эҳтимолининг, шу жумладан бунинг оқибатида иш тўхтаб қоладиган йўл 
қўйиладиган доирасида четга чиқишларини прогнозлаштириш учун уларнинг 
ҳолатини тавсифлайдиган белгиларни аниқлаш ва ўрганиш, шунингдек нормал 

---

иш режими бузилишининг ўз вақтида олдини олиш мақсадида улар ҳолатини 
экспериментал аниқлаш усуллари ва воситаларини ишлаб чиқиш хавфли ишлаб 
чиқариш объектларининг ишлаб чиқариш циклидаги муҳим ва зарур босқич 
ҳисобланади ҳамда техник диагностика деб аталади. Путур етказмайдиган 
назоратга асосланган техник диагностика усуллари техника қурилмалари, бинолар 
ва иншоотлар иш қобилияти ва хавфсизлигини назорат қилиш жараёнларини 
оқилона ташкил этиш учун қўлланилади. 
Техник диагностика иш шароитларида конструкциялар, механизмлар ва 
элементларнинг техник ҳолати параметрларини тадқиқ этиш, шунингдек нормал 
ишлатиш шароитларида ва табиат ҳодисалари ёки (иншоотни) лойиҳалаштириш, 
тайёрлаш ва ишлатишдаги ташкилий хатолар билан белгиланадиган хавфли иш 
режимларида уларнинг иш қобилияти ва ишончлилигини прогнозлаштириш 
имконини беради. 
Путур етказмайдиган назорат тизими хавфли ишлаб чиқариш объектларида 
қўлланиладиган ва ишлатиладиган техника қурилмалари, бинолар ва 
иншоотлардан фойдаланиш хавфсизлиги даражасини оширишда муҳим бўғин, 
ташкил этилиши «Хавфли ишлаб чиқариш объектларининг саноат хавфсизлиги 
тўғрисида»ги 
Ўзбекистон 
Республикаси
Қонунини 
амалга 
оширишнинг 
йўналишларидан бири ҳисобланган Саноат хавфсизлиги экспертизаси тизимининг 
инструментал ишончли исботловчи базасини таъминлашнинг асоси ҳисобланади.