Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

JK 14-moddasi 2-qismiga ko‘ra, kam ahamiyatli qilmishlar

 jinoyat 

deb topilmaydi. Qilmishning kam ahamiyatliligi (JK 36-moddasi) Jinoyat 

kodeksida nazarda tutilgan qilmishning belgilari rasmiy mavjud bo‘lsa-da, 

aslida hech qanday ijtimoiy xavfli xususiyatni aks ettirmaydi. 

Qilmishni kam ahamiyatli deb topish va uni jinoyatni istisno qiluvchi 

holat deb topish masalasi ish holatlariga bog‘liqdir. Sud-tergov 

amaliyotida qilmishning kam ahamiyatliligi masalasi ko‘rilayotganda 

zararli oqibat haqiqatan kelib chiqqanligi, qilmishni  sodir etish usuli, ayb 

shakli, motiv va maqsadiga e’tibor qaratish lozim. Agar sodir etilgan 

qilmish kam ahamiyatlilik belgisiga ega bo‘lsa, jinoyat ishi qo‘zg‘atilishi 

mumkin emas, qo‘zg‘atilgan jinoyat ishi esa jinoyat tarkibi mavjud 

emasligi tufayli tugatilishi kerak. 

Agar konkret qilmish jinoyat deb topiladigan bo‘lsa, uning ijtimoiy 

xavflilik xususiyati va darajasi ish holatlarini (ayb shakli, jinoyat sodir 

qilish usuli, motiv, jinoyat sodir etish vaqti va holati, kelib chiqqan 

oqibatning og‘irligi, ishtirokchilarning jinoyatni sodir qilishdagi 

qatnashganlik darajasi, xususiyati va boshqalar) hisobga olgan holda 

aniqlanishi lozim. 

Ijtimoiy xavfli bo‘lgan qilmishni sodir qilish o‘z-o‘zidan davlat 

tomonidan jinoyat-huquqiy ta’qib va jinoyat-huquqiy muhofazani vujudga 

keltirmaydi, javobgarlikning majburiyligi jinoiy javobgarlikning asosi 

hisoblanmaydi. Jinoyat va jazo masalalari huquqqa xilof, jinoyat qonunida 

belgilangan ijtimoiy munosabatlarga tajovuz qiluvchi, jinoyat huquqi 

normalaridagi aniq bir jinoyat alomatlariga ega bo‘lgan qilmish sodir 

etilgandagina yuzaga keladi. 

Jinoiy javobgarlik jinoyat-huquqiy normalarga qarshi qaratilgan, 

jinoyat to‘g‘risidagi qonun hujjatlari bilan o‘rnatilgan taqiqlarni buzadigan 

ijtimoiy xavfli harakat yoki harakatsizlik uchun qo‘llaniladi. 

119 

 

---