Harbiy-texnik instituti konstitutsiyaviy huquq

2.§ O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining shakllanish 
tartibi va tarkibi 
Ijro etuvchi hokimiyatning konstitutsiyaviy-huquqiy modellari, avva-
lo ushbu davlatning boshqaruv shaklidan kelib chiqadi va u 
ko’p jihatdan hukumatni shakllantirish tartibi va uning tarkibiga 
bog’liq bo’ladi. Ijro etuvchi hokimiyatning tizimi, shuningdek, davlat 
tuzilishi shakliga (unitar, federativ, konfederativ) yoki uning hududiy 
taqsimlanishiga bog’liq boshqa xususiyatlarga ham ega. Bundan 
tashqari, ijro etuvchi hokimiyatning shakllanishi va uning tutgan o’rniga 
davlat hokimiyatini amalga oshirishning yo’llari va usullari 
yig’indisidan kelib chiqadigan siyosiy rejim ham katta ta’sir o’tkazadi. 
O’zbekiston mustaqilligining murakkab o’tish davrida qabul 
qilingan qonunlarning amalda bajarilishini ta’minlay oladigan, 
fuqarolarning huquq va erkinliklarini himoya qilish, siyosiy va iqtisodiy 

---

531 
islohotlarni amalga oshirishga qodir bo’lgan ijro hokimiyatining samarali 
tizimi va tuzilmalarini yaratish muhim ahamiyatga ega bo’ldi. Shu 
maqsadda tub ma’muriy islohotlar amalga oshirilgan, bundan tashqari, ijro 
etuvchi hokimiyatni mamlakatimizda Prezidentlik institutini joriy etish va 
uni mustahkamlash sharoitida, davlat boshlig’i rahbarligida avvaliga
Prezident huzuridagi Vazirlar Mahkamasi, keyinchalik mustaqil organ – 
Hukumat sifatida tashkil topishini Prezident va Vazirlar Mahkamasi
faoliyatiga oid huquqiy asoslarni chambarchas bog’liqliqda o’rganishni 
talab qiladi.
Masalan mustaqillik arafasida Prezident lavozimi ta’sis etilgach, 
hukumatning vakolat doirasida, tarkibida, faoliyatida sezilarli o’zgarishlar 
yuz berdi. Avvallari, O’zbekiston Respublikasining hukumati – Ministrlar 
Soveti deb atalgan bo’lsa
207
, O’zbekistonning 1978-yilgi Konstitutsiyasiga 
1990-yil mart oyida kiritilgan o’zgartishlar natijasida u Vazirlar 
Mahkamasi deb ataldi
208
. Prezident uning raisi hisoblanadi, ana shu
vaqtda amalda bo’lgan Konstitutsiyaning 120-moddasida Vazirlar 
Mahkamasi tarkibi Prezident, Vitse-Prezident, Vazirlar Mahkamasi 
Raisining birinchi o’rinbosarlari va o’rinbosarlari, vazirlar, davlat 
qo’mitalari raislari, yirik konsern va birlashmalarning raislaridan 
iborat bo’lishi ko’rsatildi. Qoraqalpog’iston Respublikasi Vazirlar 
Kengashining raisi O’zbekiston Respublikasi hukumati tarkibiga o’z
lavozimi bo’yicha kirishi belgilab qo’yildi
209
. 
1990-yil 1-noyabr kuni O’zbekiston SSRda ijroiya va boshqaruv 
hokimiyatining tuzilishini takomillashtirish to’g’risida Qonun qabul 
qilindi. Natijada mavjud prezidentlik hokimiyati bilan Vazirlar 
Kengashining ijroiya – boshqaruv hokimiyati qo’shib yuborilib, u
Prezident huzuridagi Vazirlar Mahkamasiga aylantirildi.
210
Prezident ayni 
bir vaqtda Vazirlar Mahkamasining Raisi bo’lib qoldi, Prezident va
hukumat apparati birlashtirildi. 
207