Harakatlar strategiyasi 2017–2021 Inson manfaatlarini ta’minlash va mahalla taraqqiyoti yili

МУҒАЛЛИМ ҲӘМ ҮЗЛИКСИЗ БИЛИМЛЕНДИРИЎ
6
moxie, nerve, nervy, noble, patriotism, pluck, plucky, reckless, selfless, spirited, spunk, 
spunky, stout, temerarious, un-afraid, valiant, valour, virile, will;
2) Мардликка хос хатти-ҳаракатлар:bravado, dare, daring, deed, exploit, feat, 
foolhardiness, mettle, self-abnegation, take courage;
3) Мардлик-бу жасорат: courage, derring-do, manhood, mettle, spunk, valour;
4) Фидокорлик:self-abnegation, self-denial, self-devotion, self- renunciation, self-
sacrifice;
Юқоридагиларга асосланган ҳолда “courage-мардлик” лексемасига хос 
қуйидаги маъно турларини хос бўлиши мумкин деган хулосага келдик:
“Сourage-мардлик” архисемаси 
ва унинг маъно вариантлари турлича 
морфологик тузилишга эга бўлган 
лексик бирликлар (содда, қўшма, 
жуфт, ясама, қўшма-ясама сўзлар, 
сўз бирикмалари, фразеологик 
бирикмалар) орқали намоён бўлиши 
мумкин.
Бундан 
ташқари 
“courage-
мардлик” семантикасини қуйидаги 
кўчма маъноларини ҳам луғатларда кузатдик. “Сourage”концептини иш латилиши 
эркак жинсига тегишлиликни кўрсатибгина қолмайди, балки катта ёшли ақли расо 
эркакга керак бўлган хар қандай фазилатлар, маълум ташқи атрибутларни ёки хулқ-
атворнинг ўзига хос хусусиятлар мавжудлигини таъкидлайди. Бундай атрибутларга 
инглизлар биринчи навбатда force (куч), value (ботирлик, жасурлик, қаҳрамонлик), 
wisdom (эҳтиёткорлик, бамаънилик, мулоҳазалилик) каби тушунчаларни киритади
-
лар. 
Шу билан бирга, инсонийликнинг кўриниш қисми сифатида “courage-мардлик” 
категориясини ифода этишнинг лексик ва семантик воситаларининг бойлиги билан 
мардликни идрок этиш субъектив табиатини баҳолаши туфайли мардликни идрок 
этиш субъекти анча қашшоқлашади. Мардлик туйғусини тавсифлашда сифат, 
интенсивлик, ижтимоий белгилар, инсонийликнинг эмоционаллик даражаси ва 
бошқалар қўлланилади. 
Масалан: Stanton had a violent temper and a sharp tongue, but he was courageous, 
energetic, thoroughly honest and a genuine patriot (Стантоннинг зўравонлиги ва ўткир 
тили бор еди, лекин у мард, бақувват, ҳалол ва чинакам ватанпарвар эди).
“Courage-мардлик” категориясини оғзаки баён қилишда предикат, предмет ва 
субъектнинг ўзига хос лексик-семантик намойишлари диктум ва модус таркибий 
қисмларида лексик, семантик-синтактик ва грамматик шаклларда ифодаланади.
“Courage-мардлик” семасига эга бўлган лексема get enough ёки pluck up 
каби сўзлар билан қўлланилганда кўчма маънода қўлланилиб “бирор нарса учун 
оҳиригача мардлик қилиш, жасорат кўрсатиш, “мардлик қилиш учун яхши кўрган 
нарсасидан кечиш ёки виждонан мардлик қилиш” каби метафорик моделлар ҳосил 
қилади. М: I wanted to ask Mary Sue to the prom, but I couldn’t get enough courage up. 
(Мари Сюга битирув кечасига боришини сорамоқчи эдим, лекин ўзимда етарлича 
жасорат топа олмадим. I’d love to do a parachute jump, but I can’t pluck up the/enough 
courage (Мен парашют билан сакрашни хоҳлайман, лекин мардлик қила олмайман).

---