Harakatlar strategiyasi 2017–2021 Inson manfaatlarini ta’minlash va mahalla taraqqiyoti yili

МУҒАЛЛИМ ҲӘМ ҮЗЛИКСИЗ БИЛИМЛЕНДИРИЎ
164
iqtisodiyot sohalari va tarmoqlarining 
ishtirokini yanada kengaytirish chora 
tadbirlari to’g’risida”gi qarorida 
belgilab berilgan bo‘lib, bu soha 
mutaxassislari oldiga yanada yangi 
talablar qo‘yadi.
Yoshlar tarbiyasida jismoniy 
tarbiya va sportga jalb etish jismoniy 
tarbiya darslarida, darsdan tashqari 
mashg‘ultlarda, maktabdan tashqari 
muassasalarda bolalar va o‘smirlar sport maktablarida olib borilayotgan trenirovka 
mashg‘ulotlari asosiy o‘rinni egallaydi. Sport amaliyotida «sport trenirovkasi» atamasi 
«sport tayyorgarligi» atamasi bilan mantiqan yaqin bo‘lsa-da, ular bir-biridan tubdan farq 
qiladi. «Sport tayyorgarligi» tushunchasi keng qamrovli ma’noga ega bo‘lib, sportchini 
jamiyki faoliyatini musobaqaga tayyorlashga qaratilgan jarayondir. «Sport trenirovkasi» 
esa bir maqsadga yo‘naltirilgan jarayondir va nisbatan torroq ma’noni anglatadi. Sport 
trenirovkasida umumiy va maxsus jismoniy tayyorlashda turli xil anjomlardan, sport 
invertarlaridan va u yoki bu sifatni rivojlantirish uchun tanlab olingan mashqlardan asosiy 
vosita sifatida foydalaniladi. Muntazam sport trenirovkasi natijasida insonning harakat 
faoliyati shakllanib boradi, yangi harakat shakllari vujudga keladi, hayotiy zarur harakat 
malakalari (chopish, sakrash, yurish va hokazo), ko‘nikmalari takomillashadi, psixik 
sifatlar (fikrlash, ong, iroda, diqqat, hissiyot va boshqa) sayqal topadi. Muayyan sport turiga 
xos harakat malakalari mukammallashadi. Yosh voleybolchilaning trenirovka jarayonida 
uchraydigan turli tanaffuslar sportchi va murabbiyning oldiga qo‘ygan maqsadini yo‘q 
qilishga olib keladi. Shuning uchun ham ko‘p yillik trenirovka jarayonida muntazamlikni 
uzilishi, turli tanaffuslarni ro‘y berishga yo‘l qo‘ymasdan, uni uzluksizligini ta’minlashi 
kerak. Lekin, ushbu uzluksizlik trenirovka nagruzkasini dam olish, ish qobiliyatini tiklash 
bilan almashinib turishi asosida amalga oshirilishi zarurdir.
Trenirovka mashqlari asosiy malakalarni egallashni yengillashtirish, tezlashtirish va 
ularni qo‘llash samaradorligi, ishonchliligini ta’minlashga qaratilgandir. Ular maxsus va 
umumrivojlantiruvchi mashqlardan tashkil topadi. Maxsus mashqlar ikki guruhga 
bo‘linadi(1-rasm).
Tayyorgarlik mashqlaridan asosan maxsus jismoniy sifatlarni tarbiyalashda 
foydalaniladi. Yaqinlashtiruvchi mashqlardan aniq texnik harakatlarni egallashga 
qaratilgan jarayonda foydalaniladi.
Bolalar va o’smirlar sport maktablaridao‘tkaziladigan trenirovka mashg‘ulotlarida:
–
Yosh voleybolchilarning o‘quv trenirovka mashg‘ulotlarining uslubiy asoslari 
o‘rganilsa;
–
Yosh voleybolchilarning o‘quv trenirovkasi jarayonida jismoniy tayyorgarlik 
vositalaridan foydalanilsa;
–
Yosh voleybolchilarning o‘quv trenirovka mashg‘ulotlarini izchilligini yanada 
oshirilsa.
–
O‘quvchilarning yosh xususiyatlari inobatga olinsa, o‘quv mashg‘ulotlari 
samaradorligi yanada oshishiga ko’mak berar edi.
1-rasm. Maxsus mashqlar turlari.

---