Har bir xalqning ruhiyatini ifodalovchi milliy kuy ohanglar aziz ona kabi muqaddasdir

Kirish
Mavzuning dolzardligi: “Har bir xalqning ruhiyatini
ifodalovchi milliy kuy ohanglar aziz ona kabi muqaddasdir” Xalqimizning asriy qadriyatlarini,musiqiy qadriyatlarini
tiklash va rivojlantirishga keng yo`l ochib berildi.insonni kamol topishida,tarbiyaning barcha shakli usul vositalarida samarali,unumli foydalanish kerak.
Bu ishlarning turli imkoniyatlaridan bir ma’naviy ,tarbiyaviy imkopnlarga ega ob`lgan badiiy vosita bu musiqa san’atidir. Bunda samarali fioydalanish yaxshi natija beradi. Harqanday musiqa kishiga unung ruhiyatiga ,uning tashqi dunyosini, ongini yetuk qilib shakllantiradi.
Mavzuni o`rganganlik darajasi
O`qituvchi o`quvchiga qanday asarni o`rgatishda qatiy nazar, u o`z ustida ko`proq ishlashi, tinimzis mehnat qilishi lozim.
Ozbekistonimizda keng tarqalga “doira sanati”ning
rivojlanishiga katta hissa qo`shgan ijodkor Qahramon dadayevning o`lmas asarlaridan biri “doira bilan raqs” bo`lib,u barcha san’at shinavandalari e’tibori markazidadir .
Bundan tashqari Qaharamon Dadayevning to`liq ijodiy jarayoni,uning doira san’atiga xazinasiga qo`shgan
durdonalarining bugungi kundagi ahamiyati o`rganilmoqda
Malakaviy ishnin vazifalari
O`zbek xalq cholg`u ijrochiligida chang cholg`u asbobining o`rni g`oyat muhum ahamiyat kasb etadi. Zamon bilan hamsafas holda chang asbobi tarixi yurtimiz hayotida o`z o`rnib orligi, o`quvchilar esa bu cholg`u asbobini ansambl va orkestirlarga ijro etib, puxta o`rganib o`z bilimlarini hayotda safarbar etishlari ayni haqiqatdir.
Malakaviy ishning maqsadi
Musiqa maktablari,ixtisoslashtirilgan san’at va madaniyat maktablarida doira cholg`usida tahsil olayotgan o`quvchilarni atoqli doira cholg`u sozandasi Qahramon Dadayevning O`zbek xalq kuylaridan “doira bilan raqs” asarini ijro mahorati yosh avlotga mukammal tarzda sir-siatlarini o`rgatib, chuqur bilm berib borish
Malakaviy ishning nazariy ahamiyati
Bu shindan iboratki, bo`lajak cholg`u sozandalarini o`quvchi yoshlarni o`tilayotgan darslarni ijodkori,kompozitri, bastakorlari ijodi bilan yaqindan tanishish undagi O`zbek xalqini musiqa me’rosiga tutgan o`rni haqidagi tarixiy zamonaviy mavzular ular yuzasidan olibborilayotgan imiy izlanishlarning o`rgatish imkonini beradi.
Malakaviy ishning amaliy ahamiyati
Ta’lim muassasida tahsil olayotga o`quvchilarning egallagan barcha nazariy na amaliy bilimlarini amlda tadbiq qilishni o`rgatishdan iborat.
Malakaviy ishning obyekti Ixtisoslashtirilgan madaniyat va san’at maktablarida
o`tiladigan darslardan mutaxassislik fani, musiqiy guruh dars fanlari, darslardagi audio, vedio yozuvlar hamda hayotiy
keltirilgan misollar malaka ishining obyekti bo`laoladi.
Malakaviy ishning mazmuni
Tarkibiy qismi: kirish, ikki bob,to`rt mavzu,xulosa va foydalanilgan adabiyotlar ro`yxatidan iborat.
I – bob: Musiqa va san’at maktablari ixtisoslashtirilgan
madaniyat va san’at maktablarida “doira” sinfi cholg`usida ijrochilikning o`qitish nazariyasi.
I-1: “Doira” milliy cholg`usi haqida ma’lumot.
Musiqa va san’at maktablari, ixtisoslashtirligan maktablarda “doia ” cholg`u asbobini o`qitish va o`rganish nazariy amaliy bilimlar orqali o`qitilib, ularning o`rganishlari uchun turli darslik va qo`llammlar mavjud. “Doira oilasi turlari”,ijro haqida nazariy va amliy bilimlarning o`zlari xohlagandek bilim olish huqularida foydalangan holda bilim olish
metodlarining sirtqi ta’lim, masofaviy ta’lim, “online” orqali turli mutaxassislik bo`yicha ta’lim oladilar.
O`z ustilarida ishlab bilimlarini oshirdilar .
O`zbekiston cholg`u ijrochiligi yillar davomida takomillashib bormoqda. Tarixiy manbaalrga nazar tashlasak,doita cholg`u si o`zbek va Tojiklarda “childirma”, “chirmanda”, “dol”, Armanlarda “dof ”, Eron va Misirliklarda esa “Caff” deb atalgan.doira asbobi aniq bir balant tovushga ega bo`lmasa ham xilma-xil ovoz tembrlari ega cholg`u asbobi hisoblanadi.
I-2: Qahramon Dadayevning ijodiy yo`li va yaratgan asarlari.
O`zbek “Doira sanati”ga o`chamas iz qoldirgan ijodkorlardan biri Qahramon Dadayevdir.
Qahramon Dadayev doira san’atining haqiqiy qahramioni-tom ma’noda timsolidir.
Qahramon Dadayev bahor ansamblida Mukarrama Turg`unboyeva bilan birgalikda Ko`pgina asarlarni ijro qililgan va bulardan :
“Kattao`yin”,”Uchrashuv”,”Havaskor”,”Qo`sh doira”,””Uch doira va boshqalar ko`p gina asarlar muallifi.
II-bob: O`quvchining doira cholg`usida texnik imkoniyatlari. “Dira sinfi”da o`quvchininh texnik imkoniyatlari, ijro
mahoratlarini oshirishda boshlang`ich ta’lim poydevori bol`ib xizmat qiladi. Bularga harxil mashqlar,eryutlar, va
qochirimlar ustida ishlash maqsadga muvofiqdir
II-1:ustoz va shogird an’analari
XX asrning ikkinchi yarmidan boshlab o`zbekning o`nlab avlodlari qatorida o`zbekiston xalq artisti Qahramon Dadayevni ko`z ongimizga keltiramiz.Uztozlarning ham ustozi bor deganlaridek Qaharamon Dadayevning ham Doira san’atini mukammal o`rganishida va san’atga kirib kelishida To`ychi va F`ofur Inog`omovlarning o`rni beqiyosdir.
II-2: “Doira bilan raqs”asarining doira cholg`usida o`rgatish metodlari va tahlili
Doira san’atida usul va ohanglar katta rol o`ynaydi. Zero usullar musiqiy ohanglarda, musiqiy sozla ham asosiy, ham yetakchi omillarni bajaradi.
Usul bu qolib, usul bu chegara, usul bu mezon ya’niy vaqt.
Shunga xos bo`lgan “Doira bilan raqs” asari Qahramon Dadayev va Mukarrama Turg`unboyeva bilan hamkorlikda yaratilga sar BMSM o`quvchilarinin ijrosi uchun mo`ljallangan Bu asarda Qahramon Dadayev va Mukarrama Turg`unboyeva mukammal darajada ijro mahorati va raqsda o` mahoratini ko`rsatadiva o`sha davr qirolidir.
Xulosa
Malakaviy ishni Q. Dadayevning o`zbek xalq kuylatridan “Doira bilan raqs” asarining o`quvchilar bilan ishlashda
kuyning jarangdor va jozibali ijrosini doira sabobida o`rgatish
ustida ishlaganligi, o`quvchilar bilan ijroda hamnafas bo`lganim, o`z navbatida o`z mehnat faoliyatimni yanada yorqin anglashga keyingi yakka , musiqiy guruh darslaridagi faoliyatimda samarali yanada yorqinroq anglashimga, o`z mas’ulyatimni yanada oshirib borshimga yaqqol namoyon etadi .
Foydalanilgan adabiyot

• O`zbekiston Respublikasining “Ta’lim to`g`risida”gi qonuni 1997 – yil
• Sh.M. Mirrziyoyevning buyuk kelajagimizni mard oliyjanob xalqimiz bilan quramiz.
• Sh.M. Mirrziyoyevning O`zbekiston Respublikasi

Konservatoriyasi faoliyatini yanada rivojlantirish va
takomillashtirish chora tadbirlari to`g`risida 2017 – yil 8- avgust PG-3178-sonli.

• Doira sinfi bo`yicha xristomotiya1987-yil
• Akbarov I.A. “Musiqa lug`ati” G`ogur G`ulom nomidagi adabiyot va san’at nashriyoti.
• Vezgo T.S.”O`rta osiyo musiqa cholg`ulari” tarixiy ocherk 1980-yil
• Odilov A.”O`zbek xalq cholg`ularida ijrochilik

tarixi”T.O`qituvchi 1995-yil

• Komilxo`jayev O. Leviyev A.”Doira darsligi“T.o`qituvchi 1985
• Qahramon Dadayev, Talat Sayfiddinov “Doira darsligi sehri”2003-yil

10.I.Ikromov “Doira darsligi” o`qituvchi 1996-yil