Hammabop Tibbiyot Qo’llanmasi 2013

bo’lsangiz) 
CHEKMANG!
Hammabop Tibbiyot Qo’llanmasi 2013
315
O‘PKA SHAMOLLASHI (ZOTILJAM)
O‘pka shamollashi (zotiljam; ya'ni pnevmoniya) o‘pkaning o‘tkir 
infeksiyasidir. U ko‘pincha qizamiq, qattiq yo‘tal, gripp, bronxit, astma 
kabi nafas yo‘llari kasalliklari yoki boshqa juda jiddiy kasalliklardan ke-
yin, ayniqsa, bolalar va qari odamlarda paydo bo‘ladi. Shuningdek, OITS 
(SPID) bilan og‘ruvchilar ham o‘pka shamollashiga chalinishlari mumkin.
Belgilari:
• Birdan sovqotish va undan so‘ng harorat ko‘tarilishi.
• Tez-tez, yuzaki, shovqinli nafas olish yoki ba'zan xirillab nafas ol-
ish. Har nafas olganida burun parraklari kengayib, torayib turadi.
• Isitma (ba'zan chaqaloqlar va qari, kuchsiz odamlarda zotiljamn-
ing og‘ir hollarida harorat bir oz ko‘tariladi yoki umuman harorat 
ko‘tarilmaydi. )
• Yo‘tal (ko‘pincha sa-
riq, ko‘kish, zang 
rangli yoki bir oz qonli 
balg‘am bilan ) .
• Ko‘krak og‘rig‘i 
(ba'zan).
• Odam juda holsiz 
bo‘lib, betobligi bilinib 
turadi.
• Yuz va lablarda 
uchuqlar paydo bo‘ladi 
(286-bet).
ovoz paylari
traxeya
bronxlar 
(xavo 
yo’llari)
o’pkalar
Bir minutda 50 tadan ortiq sayoz nafas olayotgan, juda kasal bo-
lada pnevmoniya bo‘lishi mumkin. (Agar u tez-tez va 
chuqur
nafas olsa, 
unda suvsizlanish (281-bet) va giperventilyatsiya (havo almashishning 
oshib ketishi ) bor-yo‘qligini tekshiring ).

---

Hammabop Tibbiyot Qo’llanmasi 2013
314
SURUNKALI BRONXIT:
Belgilari:
bo’chka” 
singari 
bo’lib 
ketgan 
ko’krak
Emfizema - surunkali 
bronxit yoki chekish-
dan kelib chiqdi
♦ Balg‘amli, oylab, yillab davom etadigan yo‘tal. Ba'zan, yo‘tal 
zo‘rayib isitma chiqishi mumkin. Shunaqa yo‘talayotgan va sil 
yoki astma kabi uzoq davom etadigan boshqa kasalliklari yo‘q 
odam, surunkali bronxitga chalingan bo‘lishi mumkin.
♦ Bu ko‘pincha ko‘p chekuvchi katta odamlarda paydo 
bo‘ladi.
♦ Surunkali bronxit - Emfizema (o‘pkaning havoli qism
-
larining oshishi)ga olib kelishi mumkin. U tuzalmaydigan 
juda jiddiy holat bo‘lib o‘pka pufakcha(alveola) larini ish-
dan chiqaradi. Emfizema bilan og‘riyotgan odam nafas 
olgani qiynaladi, ayniqsa, harakat qilganda uning ko‘kragi 
„bochka singari” bo‘lib shishib ketadi.
Davolash:
♦ Chekishni tashlang.
♦ Aminofillin (Eufillin ) va Teofillin (693-bet), astmaga qarshi dorilardan iching.
♦ Surunkali bronxiti bor odamlar shamollab, isitmalaganida, gripp bo‘lib 
qolganida ampitsillin, biseptol, tetratsiklin kabi dorilarni ichishlari kerak.
♦ Agar odamda quyuq balg‘am bo‘lsa-yu, uni yo‘tal bilan chiqara olmay, 
qiynalsa, bug‘dan nafas oldiring (312-bet) va unga balg‘amni chiqarishga 
yordam bering (313-bet).
♦ Katta zubtrum (Podorojnik ), qizil (shirin ) miya (Solodka ) o‘simliklar 
ham yordam berishi mumkin (732-733 betlarga qarang ).