Марокаш Африка шимолий-гарбида жойлашган давлат. Марокаш подиюх-'шги авваллари ал-Мамлакат ал-Магрибия. Магриб К,ироллиги Ски ал-Магриб ал-Акса (маъносн - узок I арб) каби номлар билан аталиб келган. Пойтахти Работ шахри. Ах,олиси 30 млн (2007). Упшгг асосий кисмиыи марокашлик араблар ва барбарлар ташкил килади. Кундан ташкари, француз, испан. иортугал ва яхудийлар хам яшайди.
Роем ий гили - араб гили-5.
Карбаряаршшг туй маросимида бендир (дойра ) чолгуси ижроси
Марокаш муещаеи барбар ва араб маданиятларининг узаро таъсирида ривожланган. Асл барбар мусика санъа- ги намуналари Марокаш кишлокла- ридагина сакланиб кол ган. Мусика шеърият ва раке билан чамбарчас богланган булиб, синкрегик жанрларни юзага келтиради. Кушик билан ижро тгиладнган оммавий ракслар кенг таркал! ан26. Марокаш мусика саньати йуналшнлари иккига булшпак. Яъни, шнмолн-шаркида яшайдиган барбар- ларда лкиду ва жапуби-гарбда яшайдиган барбарларда ахуах мусикий услублари шаклданган. Ах иду куйлари нхчам диапазонли, хромагизмга бой булиб, беги хиссали усуллар куп К5?лланилапи. Ахуах куйлари эса Европага анъаналарга якин. Диапазон жикатидап унчалик кенг булмаган, 1 ёки 1.5 октавага эта. Асосан икки хиссали улчовлар кЧлгрок кУлланилади.
Барбарларнинг мусикий асбоблари: каеба ва унинг турлари (касба устия. касба хачасин ~ диатоник; касба ашария - хроматин) арханим ва шмр (свирель-сибизга), бендир (тамбурин), тарижа (лойдап ясалгап кадимий бубен), уч торли гуинбри (мандолина), ребаб (скрипкасимон чолгу) ва бошкалардан иборат. Торли чолгу- асбоблардан уд,.чира, рубоб, мтмор ва бошкалар хдм кенг таркалган.
Профессионал (4 кишилик) мусикачилир ансамбли (имдязн) шоир- бахши бошчилигида турли бадихавий достонларни ребаб ва урма- зарбли чолгулар, хамда КУш (икки) пай журлигида ижро этишади. Араб мусггка сагтъати икки турли булиб, араб мумтоз (алоъ ва самоъ)
К,одирон II. Жачон чам лака г; три Т.; 2009, 51 б.
*" ViCcKiKiuH Миллий '^нциклопсдияси. Vi, Т.. 2003. 484-488 бстлар.
ва халк (грих) куйлариаи уз ичига олади. Алоъ на самоь куйлари баьчан бир-бирига якии булса \ам, матида улар кескин фарк килади.
Аюъ эодагоплар мадаииятига хос мусика. унинг асосини классик араб шеърияти ташкил Килади. Самоь диний мачмуидагн мадхия. мавлуд. касидалар булиб. у соф вокал, саньат- дир. Марокаш мусикасига асосаи бешта усул хосдир. Булар байк кайм-у-нуес, бтайхи, код- дам, дерджлардир.
Марокаш халк мусика ижодиётида диний мусикалардаи - дикр (зикр) атохдда кснг таркалган. Хдр бир диний жамоа учинмит махсус шкр ижрочилик анъаналарига эгадир. VIII асрда Марокашни босиб олгаи араблар бу срга мелом дини ва маданиятиии олиб кирдилар. Шундан фи испап араблари ва марокаш миллий мадаиияти учаро уйгуилашди. Марокаш да араб мусикаси асосаи чолгу жанрлари оркали ривожланди.
Чолгу журлигисиз ижро этиладиган, »ркин бадихдвий услубта асосланган «фииклар талхоаайт ёки ташерафтдир (асосаи туй маросимларида ижро зтилади)2’.
1956 йилда Марокаш мустакилликка эришгандан еупг, унинг иойтахти Рабогда Миллим театр ва унинг илмий-тадкикот марками ташкил этилди. Бу ерда тахеил курган ёшлар факат миллий (араб) театр, режисеёрлик, актёрлик ва сахна санъатларини урганнбгина колмай. Европа (Париж) классик ва замоиавий геатр асарларини кайта ишлаб. яисича талкиида араб ва француз тилларида сахналаштирадилар. Ьупдан тапгкари, Мекнес. Танжер ва Касабланка шахарларида консерватор и я.' iap, миллий мусика ва раке мактабларн чам очилтан. I960 йилдан бошлаб Марокашда мусикий фольклор фестиваллари мунтачаы fпод ил и б кслиимокда2К.
Такрирлаш учли мавзулар:
Магриб Араб мусика маданнят: (Андалусия анъаиаларн)
Магриб халк мусика жанрлари;
Магриб давлатлари мусикий чолгу лари, jfaiira хослик жихатлари:
Магриб мусика мадаииятига Европа мусика самьагиниш гаьсири;
Жазоир мусика маданнят:
Жазоир нубалари:
Тунис мусика мадаиияти; •
Марокаш мусика маданияги.
!Т Музыкальная шциклонсдия. Мариккмская мучыка. Ill i; VI.: 1476. с. 451 “Шу маиГж 453 б.
Do'stlaringiz bilan baham: |