Халкларининг



Download 1,75 Mb.
bet3/59
Sana09.07.2022
Hajmi1,75 Mb.
#764417
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   59
Bog'liq
ganiyeva

РебаО чо.иуеи




  • Касида. Арабларнинг вокал мусика жанрлари каторига. метро-ритм асосли куш и кл ар гурухига, юкорида таькидлаганимшдек, засиди, мувашшал;. дор хамда якка ижро тгилувчи бадихдвий анъанавий шакллар б^лмиш shihjiu ва маввал жанрларинги киритиш мумкнн. Улар ичида эпг кадиммйси касида б^либ. у бадавийларнинг мусикий-нгеърий ижод шакли сифатида машхур хисоблаиади^ К^сидаларнинг таниклн нжрочилари хаки да Абулфараж Исфахоний (8^7-967) шнтг "Капа кушикдар китоби" (араб мусикаси, унга оид кушикдар ва шеъриятга багишланган. унда Урта Осиё, Эрон халкдарининг кадим мусикасидан дарак берувчи, Шарк, мусика атамалариниш шаклланишига хнзмт килган манба)да бой маьлумотлар келтирилгап. Айн икса Ибп Шаддод, Зухейра, Имру ал-Кайсларниш иомлари алохида гаькидланган:.

  • Урта асрларга келиб. касида арабларнинг мумтоз шеьрий ва мусикий ижодииинг >нг олий намунасига айланди. Бош ка жанрлар сингари касида хам композицнон тушлиши жихатидан куп тарихий учгаришларга дуч келган. XIX-XX асрларга келиб машхур композитор ва кушикчилар Абдул Вахоб, Умм Кулсум. Мухаммад Касабжилар ижодида jкасида дикий жанрдаи бироз узоклашиб, концерт жанрига айландих/ Маьлумки, кддимги бадавий касидаси мустакил вокал пшклга эмас, балки шсърлариииг мусикий сузланишига асослаиган. Шеърий байтлар битта кофияга тая н га и ва узвий монографик шаклни ХОсил килган. Урта асрларга келиб, мумтоз каснданинг пайдо булипш уидаги ички гузилманииг бойишига олиб кслди. Хар бир >пизодда турли хилдаги мураккаб метро-ритмик тузилмалар. турли крфияларни кузатиш мумким.

Кдсидалар учуй махоратли пгоирлар юксак бадиий мумтоз услубда
махсус шеърлар ёзганлар. Кдсида шкросиниш журнавозлик мезонларм турли мусикий аебоблар билан биргаликда талкмн этилади. Шундай б$лса-да. асосий мезон бадихавийликни тан ikhjj лади. v Кдсиданияг кдцимги турлари факат урма чолгулар журлигида ижро этил ган. КеЙинчалик, ривожланиш жараёнида унта мусикий чолгулардан уд ва ребаблар кутила бошлади. Кушик, бир маромдаги усулга асосланади. XIX асрда касида ижросида факаттииа вокал ижро махорати эмас. балки миллий аисамблларнип)' ахамияти хам юкори даражага етди. JКдсида араб шахар ва кишлоклари ахолисининг маиший хаСтларига чукур Урнами ан на унга булган кизикиш доимо ривожланиб борганV

  • Му наш шах,. Мувашшахлар арабларнинг бутун тарихий жараёнии угаган мустахкам жанри хисоблаиади. Уларпниг кслиб чикишини тарихчилар урта асрларда араб мадапиятшшпг гуллагаи даври. яыш X-XI асрлар ва Лбад ал-Казоза помп билан боглайдилар. Ушбу жаир. асосан, араб шсьриягн на араб Шарк еанъати асосида шакллана боргап. Шуиинг учун мувашшах билан бир кдторда бошка жанрлар - шгжал, диний к^шиклар турку ми Андалус бадиий ат>аналари асосида вужудга келган. Унинг шаклланишида дарвеш, шоир ва муснкачи Ибн Кузманнинг ижоди алохида ахамият касб ттади.

Мувашшах жанри мумгоз араб шсьриягн на ip кин тизим асосида шакллангану Унинг пайдо бУлиши араб мусикасининг бойишн ва янги мураккаб уеули, Сддан чиккан кадимий жанрларнинг жонланишига сабаб буладн.

  • Мафибда хам, Машрнкда хам мувашшах бирдек. катта эркиштикка зга булган оханги, мусикий-композициои тузили ши, лирик шсърлари, юкори бадиий зстстик таьсирн билан арабларнинг сенимли жанри хисоблаигаи. Мувашшах мл гари мумтоз шеър ва кагьий осгинаголи ритм билан бопшк булган.\J

Мувашша\нннг асосида араб классик шеършггининг банд шаклидаги шсърлари тур га н булсада. бошка кушик. чолгу мусика шаклларидаи фаркли равигада, мусика адабий матнга бутунлай богланиб колмаган адм. Ушбу шаклнииг ривожланишида араб мусикасида май до булган янги мураккаб усуллар, кд.у1мий куй л ар алохида а хами я л а згадир.
Мувашшахдарнинг шаклланишида Андалусия профессионал к^тикчиларининг фаолияти алохида урин тутади. Улар асосан бандга (яъни куплетли кушикка) ас.осланган ва Андалус халц кушик-ракс ритмларидан фойдаланилганх, Амалиётда кузатилишича. мувашшахлар не паи араблари шеърияти билан мустахкам кушилиб кстган б5?лса- ла. уларшшг суш гм каторларини халк. ода i да. Андалус шевасида

куйлалгаи.у Кейиичалик ижрочилик амалиёти учи га хос конун ва услубларга таяниб, турли худудларга тар кал и б кстади. Бунинг патижасида. мувашшахнинг “Мисрча мувашшах”, “Халабча” (Сурия), “Андалусча" (Магриб) каби куринишлари юзага келди. Шинавашюлар мазкур услубларни хеч бир кийинчиликларсиз ажрата олганлару \J Мувашшахнинг таркибий тузилиши туркум шаклидадир. У 4 кием дан иборат б^либ, чолгу булими хам мавжуд. |Якунловчи кием сузлашун услуби ва шеър ритмикасига асосланадиУ Хаггоки, бутунлай бошка ригмда тугалланиши хам мумкин. Бу жараён чса мувашшахга оид куплаб намуналаркиш яратилишига асос булган.
V. Мусикий тузилишга тегишли услубларда куй етакчилик килиб. лирик шеърларнинг мусикий ифода воситаси Араб гарби (Магриб)да ушбу жанр санъатнинг юкори ч^ккиси булиши учун хичмаз килди/ Унинг ички тузилиши зарбли остинато ритмида ривожланади. Ал- Мапиклинг (IX аср) "Дар ал-зирач” риеолнеида унинг метро-ритмик хусусиятлари баён этилгаи. Олим ушбу рисоласида жуда куп шеърий- ритмик мувашшах формулаларни келтирган. Пакт утган сайин бу коида ва чегаралардап четга чикиш кузатилади. Х,озирги кунда бундай аиъанавий ритмлариинг бир иечтасигина еакданиб колган.

  • Кддимдан мувашшахдар чркаклар хори юмонидаи ижро чтиб кслинган. Лекин, чш ёркип памуиаси албатта раке билан бирга ижро этилгаи ва улар cavrax дсб юритилган. Дастлаб. самахларни факат чркаклар ижро чтган булса, кейиичалик аёпларнинг хам кушилиб аитишлари аньанага айланади. Гамах Гуриянинг Х,алаб шахрида XVII аерларда диний омма ракси сифатида. сехр-жоду кушиклари кагорига кириб. емгир чакириш маросимида ижро чтилгап. Самахларнииг узмга чис кУршшшларидан бири ритмик усуллар воситаеида ижро 'пилгаи пантомима услубидаги раксдир. Унда динамика ва метро- ригтмнииг тинимсии кучайиб боришини кузатиш мумкин. Самахларда оммалашган анъанавий усуллар куйидагича: */

Масмудн - 4/4.
Либо - 8/4.
Мурабба - 13/4.
Мадаур шами - 10/4.
Мадаур масри - 12/4.
Хинди дор - 7/8.
Маэр - 2/8.V'1
Узининг кун аерлик тарихида мувашшах жанр сифатида бир катор Узгарншларга учраган булса-да, араб кУшик ижрочилигида Узининг
эстетик ахдмиятн ка маккеини саклаб, замечаний жараёнда бекиёс хазина сифатида халкминг ардогида булиб келмокла.
К,уи1нклар

Download 1,75 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   59




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish