Халкаро савдо

2) Техник шартлар бўйича 
Агар маълум товарга стандарт бўлмаса ва унинг сифатини белгилаш учун
техник шароит қўлланилса, ушбу шартлар ишлатилади. Техник шартлар 

---

141 
шартноманинг матнида ёки унинг иловасида берилади. 
3) Ўзига хос хусусиятига кўра. 
Ўзига хос хусусиятлари шартномада илова тарзида берилади ва товарни
тавсифловчи зарур техник ўлчамларни ўз ичига олади. Ўзига хос хусусиятлар 
асосан экспортчилар томонидан тузилади. Бундай ҳолларда шартномада ўзига 
хос хусусиятларини тузган ташкилотни ва бу хусусиятларни санаб ўтиш керак. 
4) Намуна бўйича. Товар сифатини намуна бўйича аниқлаш асосан 
истеъмол молларига жорий этилади. Сотувчи олувчига маҳсулотнинг бир неча 
намунасини беради, харидор уларнинг хусусиятларини синаб кўради. 
Шартномада товарларнинг сифати намунага мос келишининг зарурлиги ёзиб 
қўйилади. Одатда учта намуна олинади ва уларнинг бири харидорда, иккинчиси 
сотувчида ва учинчиси бирор бир нейтрал ташкилотда сақланади. 
5) Тасвирлаш бўйича. Бу усул индивидуал товарлар масалан, меваларга 
нисбатан қўлланилади. Унда товарнинг барча хоссалари батафсил баён 
қилинади. 
6) Дастлабки кўздан кечириш бўйича. Бунда товарлар одатда аукционда 
ёки омборхонада сотилади. Шартномада бу усул “кўздан кечирилди-
тасдиқланди” деган сўзлар билан белгиланади. 
7) Товардаги алоҳида моддалар бўйича. Бу усул товарда фойдали 
моддаларнинг максимал даражаси ва йўл қўйилмайдиган аралашмаларнинг 
минимал даражасининг фоизда кўрсатилишини назарда тутади. Масалан,
шакардаги сахароза. 
8) Тайёр маҳсулотнинг чиқиши бўйича. Бу усулда тайёр маҳсулотнинг 
миқдори кўрсатилади. 
9) Натурал оғирлиги бўйича. 
Бу усулда дон маҳсулотларининг сифати аниқланади. 
10) “ТЕЛЬ-КЕЛЬ” усули. Бу усул қисман, ҳали йиғиб олинмаган донли 
цитрусли экинларнинг ҳосилини сотишда ишлатилади. Агар у шартномага 
кўрсатилган номга (турга, навга) тўғри келса харидор товарни унинг сифатидан
қатъий назар олиши керак.
Масалан: товарнинг алоҳида қисмларининг ўлчам кўрсаткичлари (тош 
кўмир, уруғлар, тузлар ва ҳ.к.