Халкаро савдо

Суғурталовчи суғурта фаолиятини амалга ошириш учун яратилган 
хўжалик юритувчи субъект ҳисобланиб, суғуртани ўтказувчи ва суғурта 
фондининг яратилиши ва сарфланишини юритувчи бўлади. 
Мамлакатнинг тўлов балансида суғурта операциялари шаҳодатнома 
(полис) соҳиби (яъни суғурталовчи) ёки суғурталовчи норезидент бўлганда акс 
эттирилади. 
Иқтисодий иқтисодий алоқаларни суғурталаш иқтисодий иқтисодий 
хатарларни суғурталашни англатади ва у ёки бу шаклдаги халқаро 
ҳамкорликнинг маҳаллий ва хорижий иштирокчилари манфаатларини 
таъминловчи суғурта турларининг мажмуидан иборатдир. 
Иқтисодий иқтисодий алоқаларни суғурта қилиш умуман суғурта каби 
мол-мулкнинг шахсий суғуртаси, жавобгарликни суғурта қилишни ўз ичига 
олади. 
Шахсий суғурта фуқароларнинг суғурта ҳимоясини амалга оширишни 
англатади. Мулкий суғурта қилишда суғурта муносабатларининг объекти 
объекти бўлиб турли турдаги мол-мулк ва мулкий манфаатларчикади. Мулкий 
суғуртанинг иқтисодий аҳамияти суғурта вазияти оқибатида вужудга келган 
зарарни қоплаш ҳисобланади. 
Жавобгарликни суғурта қилишда суғурта муносабатларининг объекти 
шаҳодатнома (полис) соҳибининг (яъни суғурталанувчининг) бирор-бир 
ҳаракати ёки ҳаракатсизлиги оқибатида жисмоний ёки юридик учинчи шахслар 
олдидаги жавобгарлик ҳисобланади. Полис соҳибига (суғурталанувчига) 
фуқароларнинг, хўжалик юритувчи субъектларнинг шахсий мол-мулки ва 
уларнинг мулкий манфаатлари тааллуқли бўлган мулкий суғурта қилишдан 
фаркли равишда ва суғурта суғурта қилинганлар ҳаёти ва соғлиги билан 

---

54 
боғлиқ бўлган муайян ҳодисалар содир бўлиши ҳолатига ўтказиладиган 
шахсий суғурта қилишдан фаркли ўлароқ, жавобгарликнинг суғурталашнинг 
мақсади ҳар бир суғурта ҳодисасида ўзининг аниқ пул ифодасини топадиган 
эҳтимол бўлган зарар келтирувчилар манфаатларини суғуртавий ҳимоя қилиш 
ҳисобланади. Жавобгарликни суғурталаш суғурта суммаси ва суғурталанганни, 
яъни зарарнинг ўрни тўланиши керак бўлган фуқаро ёки хўжалик субъектини 
белгилашни назарда тутмайди. 
Суғурта қилинган ва суғурта суммасининг қиймати суғурта ҳодисаси 
содир бўлганда, яъни учинчи шахсларга зарар етганда аниқланади. 
Иқтисодий иқтисодий алоқаларнинг энг кўп тарқалган турига 
туристларни суғурта қилиш, иқтисодий савдо юкларини (юк ва ёки 
транспортни) ташиш, валюта хатарларидан суғурта қилиш, хорижий 
инвестицияларни суғурта қилиш, тўланмаган кредит учун қарздор 
жавобгарлигини суғурта қилиш, тўланмаган кредит учун қарздор 
жавобгарлигини суғурта қилиш ҳисобланади. 
Суғурталашнинг кўпгина турлари учун уларнинг юридик жиҳатдан 
тузилиши иихтиёрий ҳисобланади. Бироқ товар етказиб бериш тўғрисида, 
туристик хизматлар тўғрисида, қурилиш ва ташишга пудрат тўғрисида, у ёки бу 
мол-мулкнинг ижараси ва бошқалар тўғрисида битимлар тавсифи, қоидага 
кўра, суғурталашни шартнома амал қилишининг зарурий шарт-шароити 
сифатида ҳисобга олади. Тегишли контрактларнинг мазмунига боғлиқ ҳолда 
суғурталаш харажатларини тарафларининг исталгани олиши мумкин, у ўз 
манфаатларига ва маҳаллий суғурта ташкилотларига мўлжал қилиб суғурта 
компанияси ва суғурталаш шартларини танлайди (3-расм). 

---

55