Халилова Атира Обидинова

2.2. Zamonaviy psixologiya tarmoqlari, ilmiy amaliy anjumanlar va psixologik xizmat 

taraqqiyoti. 

               Hozirgi  zamon  psixologiyasi  oldida  to‗rgan  asosiy  maqsad,  va  zamonaviy 

psixologiyaning  ilmiy  yondashishlari,  turli  yoshdagi  insonlarda  o‗qish  jarayonida  shaxs 

fazilatlarini  shakllantirish,  kadrlarda    kasbiy  malakalarni  egallash  psixologik  xususiyatlarini 

shakllantirish  va    kayta  tayyorlash  shakllantirish  vazifalaridir.  Xar  bir  shaxs  qaytarilmas 

temperamentdir»- degan edi fiziolog olim I.P.Pavlov. Qolaversa, xar bir insonning o‗zigagina xos 

imkoniyatlari mavjudligi va  unga  hamisha  jiddiy  e‘tibor  berish  zarurligi  hakida  O‗rta  Osiyoning 

buyuk  mutafakkirlari  Ibn  Sino,  Farobiy  va  Beruniy  ham  o‗z  zamonalarida  alohida  qayd  etib 

o‗tganlar.  Chunonchi,  o‗qituvchi  bola  shaxsini  tarbiyalash  uchun,  dastavval  uning    «betakror 

olamiga»  kira  olishi  va  shunga  mos  keluvchi  tarbiyaviy  tadbirlar  rejasini  tuzishi  va  qo‗llamogi 

lozim.  

 

Taniqli  ruxshunos  olim  L.S.Vigotskыy  taraqqiyotga  ilgarilab  ketgan  ta‘limgina  samarali 

bo‗lishini qayta-qayta ta‘kidlagan edi. Bugun bola kattalar yordamida amalga oshirilayotgan ishni 

ertaga  o‗zi  bajarishi  kerak.  Bunga  bolani  xar  tomonlama  rivojlantiradigan  uni  fikrlashga 

o‗rgatadigan, qobiliyatini asta-sekin o‗sib borishga imkon yaratadigan, tafakkurining yangi-yangi 

qirralarini  ochadigan  pedagogik  usullar  va  maxsus  psixologik  xizmat  tizimi  mavjud  bo‗lgan 

takdirdagina  erishish  mumkin.  Yukoridagi  muammolarni  hal  qilish  jarayonida    ta‘lim 

muassasalari  psixologlari quyidagi vazifalarni amalga oshirishlari lozim; 

1.

 

Xar bir o‗quvchida namoyon bo‗lishi  mumkin bo‗lgan stress (xissiy zo‗riqish) xolatlariga 

xos asosiy ko‗rinishlarni aniqlash (Psixodiagnostik ishlar); 

2.

 

O‗quv  faoliyatini  tashkil  etish  nazorat  qilish  va  boshqarish  jarayonida  o‗quv  faolligi  va 

samaradorligiga  salbiy ta‘sir etishi mumkin bo‗lgan holatlarni oldindan ko‗rib bilishi va ularni 

bartaraf etish uchun muntazam ravishda tegishli tadbirlar o‗tkazish. 

(Psixoprofilaktik ishlar); 

3.

 

Fanlarni o‗zlashtirmaydigan o‗quvchilarni o‗zlashtira olmaslik 

sabablarini  aniklash  va  shu  asosda  ular  bilan  aloxida  mustakil  ishlar  olib  borish,  ulardagi 

imkoniyatlarni  keng  mikyosda  o‗rganish  va  rivojlanishi  orkali  o‗kuvchi  shaxsidagi  faollikni 

oshirishni yo‗llarini izlash. (Rivojlantiruvchi va psixokorreksion ishlar); 

Psixologiya sohasida mukammal darsliklar yozila boshlagan davrga deyarli 180 yil bo‗ldi. 

Shu  davr  ichida  juda  ko‗plab  ilmiy  tadqiqot  natijalarini  o‗z  ichiga  olgan  monografiyalar, 

darsliklar, qo‗llanmalar yozildi. Lekin, bu bilan fanning jamiyat hayotida tutgan o‗rni juda oshib 

ketdi,  deb  bo‗lmaydi.  Sababi,  psixologiya  sohasida  faoliyat  ko‗rsatgan    barcha  olimlar  ko‗prok 

diqqatlarini  mavxum  shaxs  va  individual  psixologiyaga  qaratdilar.  Vaholanki,  inson,  uning 

---

 

31 

barkamolligi, jamiyat taraqqiyotiga bevosita ta‘siri masalasi hozirgi davrga kelib, o‗ta dolzarb va 

muhim muammolar qatoridan joy oldi. 

 

XX  asrda  insoniyat  texnika,  elektronika  va  boshqa  shunga  o‗xshash  murakkab 

texnologiyalarni  yaratgani  bilan  xarakterlansa-da,  vaqti  kelganda,  shunday  xolatga  duch 

kelamizki,  murakkab  elektron  texnikani  yaratgan  o‗ta  aqlli  inson  o‗zi  va  o‗zi  atrofidagilarning 

ruhiy  kechinmalarini  to‗g‗ri  baholay  olmasligi  sababli,  o‗zini  nochor  va  kuchsiz    sezishi 

mumkinligini  hayot isbotladi.  

 

 

XXI  asrda  juda  ko‗plab  davlatlarda  bo‗lgani  kabi  dunyo  xaritasida  munosib  o‗rin  olgan 

mustaqil O‗zbekistonda ham barcha sohalarda tub islohotlar boshlandi. Bu islohotlarning barchasi 

inson omilini har qachongidan ham yuqori saviyaga ko‗tarib, uning kuchi, idroki, salohiyati, ruhiy 

hamda  ma‘naviy  barkamolligini  bevosita  taraqqiyot,  rivojlanish  va  sivilizatsiya  bilan  uzviy 

bog‗ladi. Bundan inson va uning mukammalligi, o‗z ustida ishlashi, o‗z mukammalligi xususida 

qayg‗urishi muammosi har qachongidan ham dolzarb masalaga aylandi.  

 

O‗zbekiston  Respublikasi  Prezidenti  Islom  Karimovning  ikkinchi  chaqiriq  O‗zbekiston 

Respublikasi  Oliy  Majlisining  to‗qqizinchi  sessiyasidagi  ―O‗zbekistondagi  demokratik 

o‗zgarishlarni  yanada  chuqurlashtirish  va  fuqarolik  jamiyati  asoslarini  shakllantirishning  asosiy 

yo‗nalishlari‖  mavzuidagi  ma‘ruzasida  ye