Халцаро бобур фонди

Ҳама ҳиндулар ўл ди ри л ган хор-зор,
Туфак тоши билан ,#сҳоби фил “дай.
Таилардан тоглар бўлди аён,
Ҳар бир тогда у чашмадан оқарди қон.
Зўр ш укуҳли саф ўқ и в и н г қўрқинчидаи
Цочишарди ҳар бир дашту тог томои.
9 3 3 (ҳ и ж р и й ) й и л , ш а ъ б о н о й и н и н г
25- н ч и с и д а битилди.
Б у га ла б а д а н к е й и н „ тугро “да ■
'■ „го-
з и й “ с ў з и бит илди. Фатҳномада тугро-
н и н г остида у ш б у р у б о и й н и битдим:
И
с
л
о
м
у
ч
у
н
о
в
о
р
а
и
ё
з и
б
ў
л
д
у
м
,
К
у
ф
ф
о
р
у
ҳ
у
н
у
д
ҳ
а
р
б
с
о
э и
б
ў
л
д
у
м
,
Ж
а
а
м
а й
л
а б
э р
д
и
м
ў
э н
и
ш
а
ҳ
и
д
ў
л
м
о
қ
қ
а ,
А
л
- м
и
н
н
а
т
у
л
и
л
л
а
ҳ
к
и
,
ғ о
а и
б
ў
л
д
у
м
.
Ш а й х З а й н б у фатҳга
„Ф ат ҳи под-
ш о ҳ и и с л о м “** ж у м л а с и н и т аърих қ и -
л и б топган эди. М и р Г и с у ҳ а м т аърихни
у ш б у ж у м ла д а н топиб, р у б о и й битиб,
К о б у л д а н келаёт ган к и ш и л а р д а н м енга
* Тугро — буйруқ вя ё р л и қ л а р н и н г те п ас и га к а т т я ци л и б Рзилган подш оҳ белгиси.
** „Ф атҳи подшоҳи ислом “ ж ум лас и араб ҳарф лари билан ёзилиб, аб ж я д ҳисабида ҳисоблаб чиқ ился , 
933 ҳ и ж р и й йил келиб ч и ц а д и , м илод ий йил ҳисобида 1527 йил.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

БОБУРНОМЛ
241
ю б орган эди. Т а в о р у д * р ў й берибди. Ҳ а м
Ш а й х З а й н , ҳ а м М и р Г и с у н и н г р уб о и й -
л а р и д а н т опган с ў з л а р и ж уда я х ш и
б ў л г а н л и г и у ч у н ў ш а с ў з л а р н и н г ў з и
к е л т и р и л д и . Я н а б и р сафар Д и п а л п у р
фатҳида Ш а й х З а й н ,В асъат и ш а ҳ р и
р а б и у л - а в в а л “** н и таърих қ и л г а н эди.
М и р Г и с у ҳ а м ш у с ў зл а р д а н т аърих топ-
га нд и .
Д у ш м а н н и я к с о н ц и л и б , орт идан
ц у в и б бориб, са ва ла д и к. К о ф и р н и н г қа-
р о р г о ҳ и б и з н и н г ў р д а д а н и к к и к у р ў ҳ
н а р и д а э д и . Ў р д а с и га ч а ет иб б о р га ч ,
М уҳа м м а д и й , А б д у л а з и з , А л и х о н ва яна
б а ъ зи о д а м л а р и м и з н и к о ф и р н и н г орти-
д а н қ у в и б б о р и ш у ч у н ж ўнатдик. Озги-
на б е п а р в о л и к б улд и . Б и р о вга и ш о н м а й ,
ў з и м б о р и ш и м к е р а к э д и . К о ф и р л а р
қ а р о р г о ҳ и д а н б и р к у р ў ҳ ч а масоф а бо-
с и б ўт ган эдим . К у н к е ч б ў л г а н и боис
қайт дик, хуф т он н а м о з и пайт и ўр д а га
к е л д и к .
М уҳа м м а д Ш ариф мунаж ж им, қа н-
ча ш у м н а ф а с л и к л а р қ и л г а н эди, д ар ҳ-
о л м уб оракбод қ и л и ш г а к е л д и . Қаттиқ
с ў к и б , и ч и м н и бўш ат дим. Г а р ч и у ко-
фирсифат ва ш ум наф ас, ў з и г а жуда маг-
р у р ва к ў п с о в у қ к и ш и бўлса-да, м енга
к ў п й и л л а р д а н б у ё н хизм ат қ и л и б к е
л а р д и . У нга б и р л а к и н ъ о м қ и л д и м ва
м е н и н г қ ў л и м остида б у л г а н мамлакат-
ларда қ о л м а с л и ги н и айтиб, рухсат бердим.
К е й и н г и к у н н и ҳ а м ш у л а ш к а р го ҳд а
ў т к а з д и к . М у ҳ а м м а д А л и ж анг-ж анг,
Ш а й х Ҳ у р а н ва А б д у м а л и к қ у р ч и (м и л -
т иқчи) катта г у р у ҳ б и л а н М и ё н и Д уоб-
да и с ё н кўт ариб, К ў й и л н и эга лла б , К и-
ч и к А л и н и а си р қ и л и б о л г а н И л ё с х о н
устига ю б о р и лд и . Б у л а р етиб борганла-
р и д а И л ё с х о н н и н г о д а м ла р и у р у ш о л м а й ,
саф и б у зи л и б , ҳ а р томонга тарқаб кета-
д и л а р . М е н Ограга к е л г а н и м д а н бир неча
к у н к е й и н И л ё с х о н н и тутиб к е л т и р д и
-
л а р , т и р и к ла й и н т ерисини ш и л д и р д и м .
У р д у н и н г қа р ш и си д а ж ойлаш ган К ўҳбач-
ча т епалиги устида (у р у ш ш у ерда содир
б ў л г а н д и ) , к а л л а м и н о р қ у р и ш л а р и н и
бую риб, ф арм он бердим .
Б у ж ойдан и к к и м а н з и л ю риб, Байа-
на га б о р д и к . Б а й а н а га ет гунча, ҳатто
А л в а р ва Меватгача б ў л га н ерларда ко-
ф ир ва м ур т а длар ни н г ў л и г и т ўлиб ётар-
д и . М е н бориб Б а й а н а н и сайр қ и л д и м .
Қ а р о р го ҳга келиб, турк ва ҳ и н д амирла-
р и н и чорлаб б у ко ф и рн и н г (Раана Сангаа-
н и н г ) е р л а р и устига бостириб б о р и ш н и
к е н г а ш и б о л д и к . Й ў л д а с у в о з л и г и ва
ҳа в о ҳа д д а н зи ёд и с с и қ б ў л г а н л и г и боис
б у ю р и ш тухтатилди.
Меват в и л о я т и Д е ҳ л и г а я қ и н ерда
ж ойлаш ган. Т а хм и н а н уч-тўрт ка р ўр ч а
д а р о м а д и бор. Ҳ а с а н х о н М еват ийга б у
ер лар ота-бобосидан қ о л га н , у л а р б у ер-
л а р н и ю з -и к к и ю з й и л л а р д а н б уён мус-
т ақил б о ш қ а р и б к е л г а н л а р . Д е ҳ л и сул-
т онига эса я р и м -ёр т и б ў й с у н и б к е л и -
ш а р к а н . Ҳ и н д султ он ла ри вилоят лари-
н и н г кат т а ли гида н ё ф у р с а т л а р и н и н г
о з л и г и д а н ё х у д Меват е р л а р и н и н г тог
л и ж ойлар б ў л г а н л и г и боис у н га қа й р и -
л и б ҳ а м қарам ай, ў з л а р и га т ўлиқ бўйсун-
д и р и ш га ҳаракат қ и л м а га н л а р , 
меват-
л и к л а р у л а р г а ш у н ч а к и итоат қ и л а д и -
га н д е к эд и ла р . Б и з ҳ а м Ҳ и н д фатҳидан
с ў н г с о б и қ с у л т о н л а р й ў л и н и тутиб,
Ҳ а с а н х о н н и н г ҳур м а т и н и ж ойига қ ў й -
д и к . А м м о б у к ў р н а м а к , коф ирсиф ат
и м о н с и з б и з н и н г лутф ва иноят ларим из-
н и унут ди, г а м х ў р л и к ва ҳурмат кўрсат-
г а н и м и з у ч у н ш у к р қ и л м а д и , б а л к и ав-
в а л ҳ а м ё зга н и м и зд е к , барча фитналар-
га ўт қ ў ю в ч и ва барча ё м о н л и к л а р га са-
бабчи у н и н г ў з и б ўлд и .
К оф ир ла рга қ а р ш и ю р и ш қ о л д и р и л -
г а н и д а н к е й и н М еват ни э г а л л а ш у ч у н
й ў л г а т уш дик. Тўрт м а н з и л д а тўхтаб,
Меват ҳ у к м д о р и ўт ирган А л в а р қ ўр го -
н и д а н олти к у р ў ҳ л и к масофада М аанас
д а р ёс и қ и р г о г и г а к е л и б тушдик. Ҳ асан-
х о н д а н б у р у н ота-бобоси Тижарада ўти
-
р и ш а р э к а н . М е н Ҳ и н д и ст о н га к и р и б ,
П а ҳ а р х о н н и босиб, Л а ҳ ў р ва Д и п а л п у р -
н и қ ў л г а о л га н й и л и м ен д а н қ ў р қ қ қ а н и
боис эҳт иёт корлик қ и л и б , б у қ ў р г о н н и
бино қ и л и ш г а к и р и ш г а н эди.
* 
Т ав о р у д — и к к и ш о и р ш е ъ р и д а бирор байт ё к и м и с р а и и н г м а зм у н а н ё к и ш а к л а н бир х и л д а
ч и қ и б қ о л и ш и .
** „В асъати ш а ҳ р и раби ул-аввал“ ж у м л ас и д а ги арабий ҳар ф ла р аб ж ад ҳисобида олиниб қ ў ш и л ган д а, 
ҳ и ж р и й 9 3 0 ч и қ а д и , м и л о д и й 1524 йил.