Халқаро иқтисодий ҳУҚУҚда зарар етказганлик оқибатида келиб чиқадиган

Халқаро шартномаларнинг зарар етказишдан келиб чиқадиган мажбуриятлар тўғрисидаги қоидалари

Халқаро шартномаларнинг зарар етказишдан келиб чиқадиган мажбуриятлар тўғрисидаги қоидалари

1993 йилги Минск конвенциясига мувофиқ, зарарни қоплашга доир мажбуриятлар, шартномалардан ва бошқа қонуний ҳаракатлардан келиб чиқадиган шунга ўхшаш мажбуриятлардан ташқари, зарарни қоплашни талаб қилиш учун асос бўлган ҳаракат ёки бошқа ҳолат қайси мамлакат ҳудудида юз берган бўлса, шу мамлакат қонунчилиги билан белгиланади.

Агар зарар етказувчи ва жабрланувчи бир мамлакат фуқаролари бўлса, шу мамлакат қонунчилиги қўлланилади. Ушбу ишлар бўйича зарарни қоплашни талаб қилиш учун асос бўлган ҳаракат ёки бошқа ҳолат қайси мамлакат ҳудудида юз берган бўлса, шу мамлакат суди ваколатга эга бўлади.

Жабрланувчи ҳудудида жавобгар яшайдиган мамлакат судига ҳам даъво билан арз қилиши мумкин. Тегишли қоидалар ҳуқуқий ёрдам тўғрисидаги икки тарафлама шартномаларда ҳам бор. Хўжалик фаолиятини амалга ошириш билан боғлиқ низоларни ҳал қилиш тартиби тўғрисидаги битимда (Киев, 1992) ҳам зарар етказишдан келиб чиқадиган мажбуриятлар бўйича тарафларнинг ҳуқуқ ва бурчларини белгилаш тартиби тўғрисида коллизион нормалар мавжуд. Битим 11-моддасининг «ж» бандига мувофиқ, «зарар етказишдан келиб чиқадиган мажбуриятлар бўйича тарафларнинг ҳуқуқлари ва бурчлари зарарни қоплашни талаб қилиш учун асос бўлган ҳаракат ёки бошқа ҳолат қайси давлат ҳудудида юз берган бўлса, шу давлат қонунчилиги билан белгиланади».

Халқаро хусусий ҳуқуқнинг мазкур соҳасида асосий ва анча барқарор принцип амал қилади — коллизиялар зарар етказилган жойда, яъни зарарни қоплашни талаб қилиш учун асос бўлган ҳаракат қайси давлат ҳудудида юз берган бўлса, шу давлат қонунига мувофиқ ҳал қилинади.

Бошқача қилиб айтганда, бу ерда гап деликт содир этилган жой қонуни — lex loci delicti commissii ҳақида боради.

Бу принцип халқаро хусусиятга эга бўлган ғайриқонуний ҳаракатлар натижасида зарар етказганлик учун жавобгарликни аниқлаш соҳасида асрлар мобайнида асосий принципи сифатида амал қилган.