Habiba haydarovaning

Sana: __________ Sinf: 3 ______ Fan nomi: Ona tili

Mavzu: matn tuzish. 8-10-mashqlar.

Darsning maqsadi: gap haqidagi tushunchalarni mustahkamlash, matn tuzishga o'rgatish, topqirlik, ziyraklik qobiliyatlarini o'stirish, o'quvchilar faolligini oshirish.

Darsning turi: yangi bilim beruvchi.

Darsning metodi: suhbat.

Darsning jihozi: kapalak, paxta, kuz manzarasi tasvirlangan rasmlar.

Darsning borishi:

1. Matn haqida tushuncha berish. Tushuncha 9- mashq asosida beriladi. Buning uchun o'qituvchi darsga qadar doskaning chap tomoniga tarqoq gaplarni, o'ng tomoniga bog'lanishli gaplarni yozib, ustini to'sib qo'ygan bo'ladi. Dars boshlanishi bilan o'qituvchi o'quvchilar diqqatini doskaga qaratib, avval chap tomondagi gaplarni, so'ngra o'ng tomondagi gaplarni o'qitadi. Har ikki tomondagi gaplar qiyoslab chiqiladi. U haqda o'quvchilarning fikrlari savollar orqali aniqlanadi: Chap tomonda qanday gaplar berilgan? O'ng tomonda-chi? O'ng tomonda mazmun jihatdan bir-biri bilan bog'langan gaplar berilgan.

O'qituvchi o'quvchilarning javoblarini umumlashtirib, darslikdagi qoidani aytadi va u bolalarga kitobdan o'qitiladi. Matnga o'quvchilar bilan birgalikda sarlavha tanlanadi. O'quvchilar: „Tabiat hadyasi", „Kuz“, „Saxiy kuz“, „Kuz hosili" kabi sarlavhalarni aytadilar. Ulardan biri tanlab olinadi va doskada yozilgan matnning yuqori tomoniga yozib qo'yiladi. O'quvchilar sarlavha qo'yib, matnni kitobdan ko'chirib yozishdan oldin o'qituvchi ko'chirib yozish qoidasini eslatadi. Ko'chirib yozishda har bir so'z avval bo'g'inga bo'lib o'qiladi, har qaysi bo'g'indagi harf (tovush) birma-bir aytib chiqiladi, so'ngra yoziladi. Matndagi gap va so'zlar yuqoridagi tartib bilan yozilgach, ular yana kitobdan tekshiriladi.

2. Kitob bilan ishlash. 8- mashq.

O'qituvchi mashqdagi topshiriqdan kelib chiqib, o'quvchilarga quyidagi savollarni beradi:

1. Oilada necha kishi turasiz? 2. Uyda qanday ishlar qilinadi?

3. Kim nima ish qiladi? 4. Sen-chi? Sen nima ishlar qilasan? Qaysi ishlarda onangga, opa-singillaringga yordam berasan va h. k.

O'quvchilarning javoblari tinglanadi. „Uy ishlariga yordam" mavzusida mustaqil 5—6 gapdan iborat matn tuzish topshiriladi. Ayrim o'quvchilarning matnlari o'qitiladi, yutuq va kamchiliklari aytiladi.

3. Dam olish daqiqasi: hamma o‘quvchilar partadan chiqib, tik turadilar. O'qituvchi qo'lida koptokni tutib turgan holda topishmoq aytib, koptokni irg'itadi. Koptokni ilib olgan o'quvchi topishmoqning javobini aytib, boshqa bolaga irg'itadi. O'yin shu tariqa davom etadi. Topishmoqning javobini aytolmagan bola uzr aytib, boshqa bolaga irg'itishi kerak.

4. 9- mashqni bajarish.

Mashqning topshirig‘i va birinchi topishmoq o'qiladi. O'quvchilar javobini aytadilar. O'qituvchi paxtaning chanoqda turgan holatini yoki rasmini ko'rsatib, uni ekish, parvarish qilish haqida so'zlab beradi va „Paxtadan nimalar olinadi?" degan savol bilan o'quvchilarga murojaat qiladi. O'quvchilar bilganlarini birma-bir aytadilar. O'qituvchi o'quvchilarning javoblaridan kelib chiqib, paxta bizning boyligimiz, milliy g'ururimiz ekanini tushuntiradi. Ikkinchi topishmoq o'qilib, javobi topiladi. Birinchi topishmoqni javobi bilan birgalikda ko'chirib yoziladi.

5. Husnixat mashqlari.

Mashq uchun material:

Dd. Doniyor, daftar. Doniyor daftarni tartibli va ozoda tutadi.

O'qituvchi katta D va kichik d harflarining yozilishini doskada yozib ko'rsatadi. Husnixat qoidalarini eslatib, berilgan harflarni yozishni tavsiya etadi.

6. O'rganilgan bilimlarni mustahkamlash uchun savollar:

Matn nima? Matn nimalardan tuziladi? Matn nimaning yozma shakli? Matnga nima uchun sarlavha qo'yish mumkin?

O'qituvchi o'quvchilarning javoblarini umumlashtiradi:

— Matn — mazmun jihatdan bog'langan gaplar. Matn — nutqning yozma shakli, matnga sarlavha topiladi.

7. Darsda faol qatnashgan o'quvchilarni rag'batlantirish, bilimlarini baholash.

8. Uyga vasifa: 10- mashq.

Rasmga qarab bir-biri bilan bog'langan gaplar (matn) tuzish. Buning uchun rasmda qaysi fasl tasvirlanganligi, unda bolalar nima ish qilayotganlari aniqlanadi.