Х. Т. Турсунов, Т. У. Рахимова

Назорат саволлари ва топшириқлар 
1.
Дунё ер фонди қандай тақсимланган?
2.
Тупроқ деб нимага айтилади? Тупроқнинг биосфера ва жамият 
ҳаётидаги аҳамиятини баҳоланг.
3.
Инсоннинг тупроқларга таъсири ва унинг оқибатлари

---

83 
4.
Эрозия деб нимага айтилади? Қандай эрозия турларини биласиз? 
Эрозияга қарши қандай кураш чоралари мавжуд?
5.
Тупроқларнинг шўрланиши ва унинг олдини олиш муаммолари.
6.
Тупроқларнинг ифлосланиш манбалари ва асосий ифлословчи модда 
ва бирикмалар.
7.
Чўлга айланиш ва унга қарши кураш чоралари.
8.
Ўзбекистон тупроқлари ва улардан фойдаланишнинг экологик 
муаммолари. 
9.
Ер ости қазилмаларини муҳофаза қилиш деганда нима тушунилади? 
Қандай фойдали қазилмаларни биласиз
10.
Ер ости қазилмаларининг жамият ҳаётидаги ролини баҳоланг.
11.
Минерал ресурсларни қазиб олиш ва унинг экологик оқибатларини 
тушунтириш.
12.
Рекультивация деганда нима тушунилади ва у қандай босқичларда 
амалга оширилади?
13.
Ўзбекистондаги минерал ресурслар захиралари хақида нмаларни 
биласиз?
14.
Ўзбекистонда тоғ-кон саноатининг ривожланиши ва унинг экологик 
оқибатларини тушунтириб беринг.
15.
Саноатдаги чиқиндилар муаммосини қандай йўллар билан ижобий хал 
қилиш мумкин? 
 
 
 
11-Боб. Биологик ресурслардан фойдаланиш 
 
11.1
 
Ўсимлик ва ҳайвонларни муҳофаза қилиш 
 
Ўсимлик ва ҳайвонлар Ернинг ҳаёт қобиғи-биосферанинг асосий 
компонентларидан бўлиб, табиий ресурслар орасида алоҳида ўринни эгаллайди. 
Оқилона фойдаланилганда ўсимлик ва ҳайвонлар тикланадиган ва чексиз 
маҳсулот берадиган манбага айланиши мумкин. Биосферадаги ўзига хос 
барқарор мувозанат кўп жиҳатдан ўсимлик ва ҳайвонларнинг биологик хилма-
хиллигининг мавжудлиги билан боғлиқдир. 
«Руҳлар ва жисмлар оламини яратганидан кейин Парвардигор уч фарзанд: 
маъдан, ўсимлик ва ҳайвонни яратди, сўнг ниҳоясида Одамни яратди»(20) 
Ўсимликлар ва ҳайвонлар сайёрамизнинг генофонди ҳисобланади ва ҳар бир тур 
табиатдаги ўз ўрнига эга. Биосферада моддаларнинг айланма ҳаракати фақат 
тирик организмлар иштирокида амалга ошади. Бу жараённи биосферада углерод 
(СО
2 
)нинг айланма ҳаракати мисолида ҳам кўриш мумкин. 
Ўсимлик ва ҳайвонларнинг маҳсулотисиз инсон ^ҳаётини тасавур қилиб 
бўлмайди.

---

84