Х. М. Шеннаев Т. М. Баймуратов суғурта иши ўҚув қЎлланма

Шомаж - суғурта ҳодисаси рўй бериши натижасида ишлаб 
чиқаришни тўхтаб қолиши билан боғлиқ фойда олмаслик рискини 
суғуртаси. 
Эксцедент риски - мазкур тоифадаги риск бўйича зарарни қайта 
суғурталаш тўғрисидаги келишув. 

---

213 
Эксцедент зарари - нопропорционл қайта суғурталаш шакли. Бунда 
цедентга ўз зиммасида ушлаб қолинган зарардан ошган қисми қайта 
суғурталовчи компания томонидан қопланади. 
Ўзаро суғурталаш жамияти - фойда олишни кўзламайдиган 
нотижорат шаклидаги суғурта компанияси. Суғурта қилишнинг ташкилий 
шакли. Ўзларининг мулкий манфаатларини суғуртавий ҳимоялаш учун 
юридик ва жисмоний шахсларнинг ихтиёрий битим асосида бирлашуви. 
Ўзаро суғурталаш жамияти юридик шахс ҳисобланиб, ҳар бир 
суғурталанувчи ушбу жамиятнинг аъзоси бўлади. АҚШ ва Японияда асосан, 
ҳаёт суғуртаси билан шуғулланувчи компаниялар ўзаро суғурталаш 
жамияти шаклидадир. Ҳозирги пайтда Японияда ўзаро суғурталаш 
жамиятлари ҳаётни суғурталаш бозорининг 89,4%ни ташкил этади. 
Шахсий суғурта - суғурта объекти сифатида фуқароларнинг ҳаёти, 
соғлиги ва меҳнат қобилиятини сақлаш билан боғлиқ манфаатлар мажмуаси 
шаклидаги суғурта тармоғи. Шахсий суғурта ҳаёт суғуртасига ва бахтсиз 
ҳодисалардан суғуртага ва тиббий суғуртага бўлинади. У рискли ва 
жамғарма функцияларига эга. Чет эл тажрибасида шахсий суғурта тўртта 
суғурта классидан иборат бўлиб, инсон ҳаётидаги рўй бериш мумкин 
бўлган ҳодисалар (туғилиш, ўлим, вояга етиш, никоҳдан ўтиш, маълум бир 
ёшгача яшаш) эҳтимоллиги билан боғлиқ барча суғурта турларини ўз ичига 
олади. Кенг маънода шахсий суғурта-бу узоқ муддатли ҳаёт суғуртаси, 
аралаш суғурта ва аннуитетлардир. 
Яшил карта - автотранспорт воситалари эгаларининг фуқаролик 
жавобгарлигини мажбурий суғурталаш тўғрисидаги халқаро шартномалар 
тизими. Мазкур суғурта тури бўйича шартнома тузилганлик фактини 
тасдиқловчи полис. 1949 йилда Европанинг 13та давлати ўртасида яшил 
карта тўғрисида шартнома тузилган. Ҳозирги пайтда яшил картага аъзо 
мамлакатлар 30 дан зиёдни ташкил этади. Яшил картага аъзо бўлган 
мамлакатларда тегишли миллий бюролар ташкил этилган ва у мазкур 
давлат ҳудудида яшил карта билан боғлиқ ишларни мувофиқлаштириб 
туради. Ўз навбатида миллий бюролар яшил карта халқаро бюросига 
бирлашган. Қароргоҳи Лондонда жойлашган.