Х. М. Шеннаев Т. М. Баймуратов суғурта иши ўҚув қЎлланма

Назорат ва муҳокама учун саволлар 
1. 1999-2001 йилларда қайси суғурта компанияси мулкий суғурта 
бўйича кўп суғурта мукофоти йиғишга эришган? 
2. 1999-2001 йилларда қайси суғурта компанияси мулкий суғурта 
бўйича кўп суғурта қопламалари тўлашга эришган? 
3. 1999-2001 йилларда қайси суғурта компанияси мулкий суғурта
қилиш бўйича кўп суғурта шартномалари тузишга эришган? 
4. 1999-2001 йилларда қайси суғурта компанияси шахсий суғурта 
бўйича кўп суғурта мукофоти йиғишга эришган? 
5. 1999-2001 йилларда қайси суғурта компанияси шахсий суғурта 
бўйича кўп суғурта қопламалари тўлашга эришган? 
6. 1999-2001 йилларда қайси суғурта компанияси шахсий суғурта
қилиш бўйича кўп суғурта шартномалари тузишга эришган? 
7. 1999-2001 йилларда қайси суғурта компанияси жавобгарликни 
суғуртаси бўйича кўп суғурта мукофоти йиғишга эришган? 
8. 1999-2001 йилларда қайси суғурта компанияси жавобгарликни 
суғуртаси бўйича кўп суғурта қопламалари тўлашга эришган? 
9. 1999-2001 йилларда қайси суғурта компанияси жавобгарликни 
суғуртаси қилиш бўйича кўп суғурта шартномалари тузишга эришган? 
10. Энг йирик суғурта компанияларидан қайси бири мажбурий суғурта 
бўйича суғурта мукофотлари тўплашга эришган? 

---

84 
11-мавзу: Суғурта бозори инфратузилмаси 
1. Суғурта бозори инфратузилмаси тушунчаси ва унинг 
вазифалари. 
2. Суғурта бозори инфратузилмасининг таркиби. 
Суғурта бозори инфратузилмаси 
тушунчаси ва унинг вазифалари. 
Ўзбекистон 
Республикасида 
иқтисодий ислоҳотлар сифат
жиҳатидан янги босқичга кўтарилмоқда. Бу жараёнда суғурта фаолияти ҳам 
ривожланиб, равнақ топмоқда.
Суғурта институти бозор инфратузилмасининг таркибий қисми 
сифатида унинг ривожланишида муҳим ўрин тутади. Шу нуқтаи назардан, 
суғурта фаолиятида рисклар трансфери ҳам ўз навбатида, бозор 
инфратузилмасининг ривожланганлик даражасига боғлиқдир.
Шу ўринда, «инфратузилма» тушунчаси иқтисодий илмий луғатларда 
турлича: масалан, «асосий ишлаб чиқариш соҳалари ва аҳолига хизмат 
кўрсатувчи иқтисодий тармоқлар йиғиндиси» ёки «маълум тармоққа хизмат 
кўрсатувчи ишлаб чиқарувчи ва ноишлаб чиқарувчи тармоқлар мажмуаси»
1
каби маъноларда қўлланилишини қайд этиш мумкин. Хусусан, суғурта 
бозори инфратузилмасининг мазмун-моҳиятини очиб беришда, иқтисодиёт 
субъектининг самарали фаолият юритиши учун кафолатли шарт-шароит 
яратувчи фаолият турлари мажмуаси назарда тутилади. Маълумки, суғурта 
маҳсулоти сотилишининг ўзига хос жиҳатлари мавжуд ва бу жараён:
- суғурта риски ҳақида ахборот тўплаш ва уни аниқлаштириш; 
- суғурта шартномасини имзолаш ва унинг амал қилишини таъминлаш 
каби босқичларни ўз ичига олади. 
Суғурта фаолиятида рисклар трансферининг мазкур босқичлари ўзига 
хос билимни талаб этади. Айни вақтда объектив ва субъектив сабабларга 
кўра, маълум қисқа давр оралиғида талаб этилаётган мутахассис 
компаниянинг штатлар бирлигига киритилиши иқтисодий жиҳатдан 
самарасиз ҳисобланиши ҳам мумкин. Шунинг учун компания ўз 
фаолиятида, одатда бошқа соҳа мутахассислари хизматидан фойдаланади. 
Демак, таъкидлаш мумкинки, суғурта бозори инфратузилмаси унинг 
профессионал иштирокчилари ва бошқа соҳа мутахассислари ўртасидаги 
ўзаро муносабатлар сифатида суғурта фаолиятида рисклар трансферининг 
самарадорлигини таъминловчи омил саналади.
1
Под. ред. Турбиной К. Е. «Теория и практика страхования», Учебное пособие, М.: «Анкил», 2003., с. 173. 

---

85