Х. М. Комилов, Ф. О. Пўлатова

8-§. Олтингугурт (
IV
)-оксиди SО
3
 нинг кислород билан оксидланиш
реакциясининг физика-кимѐвий характеристикаси 
Олтингугурт ѐки унинг бирикмаларини ѐндириш асосида олинган 
олтингугурт (IV)-оксидини, олтингугурт (VI)-оксидига қадар оксидлаш керак: 
2SО
2
+ О
2
= 2SО
3
+ Q 
бунда дастлабки модданинг реакция маҳсулотига айланиши 100% га яқин 
бўлиши керак.
Ҳарорат ва босим оширилганда мувозанат қайси томонга силжийди? Газ 
аралашмасидаги ўзаро таъсир этувчи моддаларнинг нисбатини ўзгартириб, 
оксиднинг реакция маҳсулотига ўтиш даражасини оширса бўладими?
8-жадвал 
Маҳсулот ҳосил бўлиш мувозанатига ҳарорат таъсирининг миқдорий 
боғлиқлиги (атмосфера босимида, оксидлаш учун юборилаѐтган газ 

---

163 
аралашмасининг ҳажм бўйича дастлабки таркиби — 7% SО
2
, 11% О
2
 ва 82% 
N
2
): 
Ҳарорат, 
0
С 
SO
2
оксидланиш мувозанат даражаси, % да 
400 
99,2 
450 
97,5 
500 
93,4 
550 
85,5 
600 
73,4 
650 
58,5 
1000 
5,0 
Демак, 1000°С дан юқори ҳароратларда мувозанат дастлабки моддалар
томонига 400°С дан паст, ҳароратларда олтингугурт
(
IV
)-
оксиди
 
тўла 
оксидланиши мумкин (8-жадвал). Реакиия 400-1000
0
С оралиғида қайтар. 
Олтингугурт 
(
IV
)-
оксиди ҳосил бўлиш мувозанатининг ҳароратга боғлиқлиги 
графигини тузинг.
Э с л а т м а.
Миқдорий боғлиқликларни яққол кўриш учун уларни график 
шаклда бериш фойдали. 
Ҳарорат 600°С га тенг бўлганда босимнинг мувозанатга таъсирини 
кўрсатувчи маълумотлар билан танишинг: 
Босим
1
, Мн/м
2
да ...... 0,0981 0,981 9,81 SО
2
нпнг оксидланиш мувозанат 
даражаси % да ...... 73,4 89,5 96,4. Босим 10 Мн/м
2
дан оширилганда ҳатто 600°С 
да ҳам мувозанат S0
3
ҳосил бўлиш томонига амалий жиҳатдан тўла силжийди. 
Олтингугурт