101
муддатини қисқартиришига олиб келади (юқори температура қотиш тезлигига
таъсир қилмайди). Гипс қанчалик
нафис майдаланса, унинг тегиш сирти
шунчалик ортади, бу қотиш жараёнини тезлаштиради. Аралаштириш қанчалик
тез бўлса, гипс билан сув таъсири шунчалик тўлик бўлади, бу эса қотиш
жараёнини тезлаштиради. Қотиш тезлиги шунингдек олинган сув миқдорига
хам боғлиқ. Бундан ташқари гипснинг қотиш жараёнини тезлаштириш ёки
секинлаштириш мумкин. Кальций сульфат, натрий сульфат,
натрий хлорид,
калий хлорид гипснинг қотиши тезлаштирувчи моддлар бўлиб ҳисобланади.
Кўпинча 3 %ли ош тузи тезлаштирувчи сифатида ишлатилади. Тезлаштирувчи
моддалар қўлланилганда гипснинг мустахкамлиги пасаяди, шунинг учун
уларни модель ясашда, кюветага гипслашда ва х.золарда қўллаб бўлмайди.
Музей экспонатлари қуйишда аксинча ўта мустахкам гипс талаб қилинади.
Бундай ўта қаттиқ гипсларни дурадгорлик елими,2-3 %ли бура, 5-6%ли
шакар,5%ли этил спирти қўшиш билан тайёрланади.
Кристаллаш тезлигини
ўзгартирувчи моддаларни хам сувга хам гипсга хам қўшиш мумкин. Қолип
хом ашё сифатида гипс яхши хусусиятлар (ўта пластиклик, протез жойи изини
аниқ олиши, кичраймаслиги, зарарсизлиги хаммабоп ва арзонлиги)дан
ташқари бир қатор сезиларли камчиликларга эга: яъни оғиз бўшлиғидан
чиқаришнинг қийинлиги у мўрт ва оғиз бўшлиғидан қисмларга бўлиб
чиқарилади. Бунда тишлар оралиғини тўлдирган майда бўлаклар йўқолади.
Гипснинг бу камчиликлари айниқса тишларнинг қимирлаб қолган ўсган
(пародонтитда ) холатларида аниқ номоён бўлади. Қайта қолип олишда гипсни
ишлатиб бўлмайди. Гипснинг камчиликларига қотиш муддатининг
давомийлиги, алохида тажриба ва малака талаб этадиган жараён -моделни
қолипдан ажратишнинг қийинлиги такрор ишлатиб бўлмаслиги ва б. киради.
Бироқ гипс жуда арзон материал эканлигини унутмаслик керак ва у узоқ давр
оммавий протезлаш шароитларида қўлланилиб келинмоқда.
Кристаллашадиганлар гурухига гипсдан ташқари рукохсидэвгенол
пасталар хам киради. Улардан
"Репин" кенг тарқалган бўлиб, у 2 алюминий
тюбиклар (ок - асосий хамда сарик - катализатор)дан иборат бўлиб,
асосий
пасталар таркиби рух оксиди (80%) ва инерт мойидан иборат. Катализатор
паста таркибига чиннигул мойи (эвгенол - 15%), канифол ва пихта мойи
(65%), тўлдирувчи (талк ёки ок тупрок - 15%), тезлатгич (магний хлорид
4%)лар киради. Хар икки паста тенг миқдорда қўшилади. Керакли масса хосил
қилгунга қадар аралаштирилади ва қолип қошиғига қўйиб оғиз бўшлиғига
киритилади, жағга босиб 1-3 мин ушлаб турилади ва оғиз бўшлиғидан
чиқарилади. Бу паста асосан тишсиз жағлардан қолип олишда ишлатилади.
Бунда протез жойидаги шиллик қаватининг аниқ изи олинади.
Моделни
қуйишнинг дастлабки биринчи кунларида олиниши керак, акс холда узоқ
муддат сақланганда нусханинг шакли бузилади. Ана шу гурухга мансуб
бўлувчи хом ашёлардан яна бири
НЕОГЕНАТ бўлиб, унинг таркибини оқ
паста, асосан рух оксиди ва қизил паста эвгенол ташкил қилади. Улар асосан
тишсиз жағлардан функционал қолип олишда, протезларни асосини қайтадан
102
ишлов беришда, жағларда марказий окклюзияни аниқлаганда
мумли асосни
махкамлашда ишлатилади. Бу хом ашёни қўлланилиши қуйидаги тартибда
олиб борилади: тайёрлаш учун ойнали пластинкага хар бир тюбикдан
тахминан 10см паста сикиб олинади ва пичоқча ёрдамида пушти рангли
окувчан бир хил аралашма хосил бўлгунча 30
секунд давомида
аралаштирилади. Масса хусусий қошиққа солинади ва огизга киритилиб
1минут давомида ушлаб турилади, шундан сўнг бемор керакли функционал
харакатларни бажаради. Қолип 2,5-3 минутдан сўнг оғиздан чиқарилади ва
хохлаган пайтда модель қуйилиши мумкин.
-ишлаб чиқарувчи давлат: Франция, «Септодонт»
Рух эвгенол гурухига кирувчи хом ашёлардан
ВИКОПРЕС, қолип олиш
жараёнида оғиз бўшлиғидаги сувни сўриб олиши билан, ўзининг қулайлигини
намоён қилади.
Улар тишсиз жаглардан функционал қолип олишда қўлланилади. Унинг
ишлаб чиқариш тўпламида пасталарга қўшимча равишда.
Вико-1 стоматолог қўли ва бемор лабини химоялаш учун антисептик крем,
Вико-2 моделларни ва асбоблардан пастани
тозалаш учун ишлатиладиган
суюқлик бўлади.
Ишлаб чикарувчи давлат: Югославия, »Галеника».
Do'stlaringiz bilan baham: 
